Иако има центри кои нудат анонимно, бесплатно и доверливо ХИВ тестирање, до октомври месец се тестирале само 3,641 лице, според податоците на Х.Е.Р.А
Во Македонија 1,015,377 или 50,20% од населението се мажи (според податоците од последниот попис на населението на Државниот завод за статистика). 1,007,170 или 49,80% се жени. Сите тие имаат репродуктивни органи. Сите тие подеднакво мора да се грижат за своето сексуално и репродуктивно здравје. Но дали сите подеднакво знаат како да се грижат? Или дали знаат кои сексуални и репродуктивни права ги имаат? Според импресиите, и според нашите бројки, одговорот би бил „НЕ“, истакнува Ана Поп Стефанија, координатор за комуникации во Х.Е.Р.А. Асоцијација за здравствена едукација и истражување.
Кои се најраспространетите заблуди за сексуалното и репродуктивното здравје?
Мажите не треба да се грижат за своето репродуктивно здравје – мажите не можат да забременат, па не мора да одат на лекар? Опасна логика за да се водиме по неа! Мажите/момчињата, како и жените/девојките се подеднакво изложени на сексуално-преносливи инфекции и ХИВ/СИДА. Знаењето како да се заштити сопственото, машко сексуално и репродуктивно здравје, е исклучително важно! Друга опасна заблуда е некористењето на кондом бидејќи нема секогаш потреба, на пример доколку станува збор за долгогодишен партнер.
Кондомот е задолжителен и за несакана бременост но и за СПИ.
Како и со ХИВ, со СПИ може да се инфицира секој – сеедно дали го имате истиот сексуален партнер со години, дали имате сексуални односи за првпат, или често менувате партнери. Друга исто така, многу популарна заблуда е користењето на оралната контрацепција– дека предизвикува влакнетост, дебелее, те прави нерасположен. Фактите говорат дека покрај тоа што спречува несакана бременост, ја регулира менструацијата, ефикасно ги ублажува симптомите на ПМС, штити од карцином на ендометриумот и јајниците, ги намалува симптомите на ендометриоза, меѓу другото. Најдобар е двојниот метод – истовремено користење на кондом (кој штити од пренос на СПИ) и орална контрацепција (која штити од несакана/непланирана бременост).
И покрај тоа што може да го погоди било кого, ХИВ инфекција кај нас се поврзува исклучиво со хомосексуаците, наркоманите и проституцијата. Колку предрасудите и дискримирањето влијаат врз стравот од преглед кој потоа доведува до доцно откривање на болеста кога веќе е во поодмината фаза?
Мора да научиме дека нештата не им се случуваат на „некои таму други луѓе“. Дека секој кој влегува во сексуални и емотивни релации е подеднакво изложен на ризик од ХИВ и сексуално преносливи инфекции. Младите и возрасните, машките и женските, подеднакво, мора да знаат дека со ХИВ може да се инфицира секој, без разлика на возраста, бројот на партнери, без разлика дали има сексуални односи првпат или стоти. Важно е да се запамети дека: ХИВ се пренесува преку незаштитен сексуален однос, од инфицирана мајка на дете и при употреба на нестерилен прибор за инјектирање дроги. Не се пренесува преку гушкање, бакнување, допирање, туку само преку крв, сперма, претсемена течност, вагинален секрет и мајчино млеко. ХИВ статусот се утврдува со тестирање, кое е брзо, бесплатно и доверливо. Навременото откривање на ХИВ статусот значи и поголема ефикасност на антиретровирусната терапија која овозможува да се живее долг и квалитетен живот.
Една од клучните причини за инфицирање со ХИВ вирусот е ризичното сексуално однесување, кое што го повлекува прашањето за потребата од едукација, односно сексуално образование. Можете ли да ни кажете нешто повеќе од потребата за сексуално образование?
Треба да разбереме дека сексуалното и репродуктивно здравје е многу сериозна работа која влијае не само на квалитетот на животот на секој еден од нас, туку и дека понекогаш Може сериозно да го загрози нашето здравје. Свеста за сексуалното и репродуктивно здравје, според податоците е исклучително ниска. И тоа е повеќе од загрижувачки! Податоците покажуваат дека, само 12,8% од населението користи еден од модерните видови на контрацепција (кондом, орална контрацепција, спирала) со што Македонија е една од земјите со најниска стапка на употреба на модерна контрацепција во Европа.
Во Македонија, бројот на тестирани лица за ХИВ е исклучително низок, иако има центри (како Младинските центри „Сакам да знам“ на Водно и во Шуто Оризари) кои нудат анонимно, бесплатно и доверливо ХИВ тестирање. Оваа година, во овие центри и преку теренските тестирања на ХЕРА, до октомври месец се тестирале 3,641 лице. Тоа е исклучително мала бројка, особено ако се имаат предвид податоците кои покажуваат дека 1од 3 лица, на ниво на Европа, не се свесни дека се ХИВ позитивни. Тоа мора да се промени!
Каде лежи одговорноста? Од каде да се почне?
Еден од начините е да се воведе Сеопфатно сексуално образование (ССО) во училиштата, кое ќе им понуди на младите релевантни, научно-докажани и точни информации. Наспроти митовите дека ССО ги учи младите од помали да имаат секс, и ги охрабрува децата и младите да имаат поголем бројот на сексуални партнери и да бидат хомосексуалци, фактите велат дека: ССО помага во одложување на одлуката за започнување на сексуални односи, токму поради подобрата информираност на младите. ССО исто така ги ослободува младите од притисокот да имаат секс заради околината. Ги информира младите за постоењето на различни сексуални ориентации и потсетува дека насилството и предрасудите се основни пречки за развојот на подобро општество како главна причина за насилство и дискриминација. И истовремено – ги охрабрува децата и младите да се информираат и да носат одлуки ослободени од притисоци пред да започнат со сексуални односи. Ова придонесува кон намалување на ризичните односи и подобро сексуално и репродуктивно здравје. Потребна ни е поголема писменост кај целата популација за овој исклучително битен аспект од човековото живеење.
Образовниот систем ја има одговорноста да ги подготви младите и сите граѓани да влегуваат во емоционални и сексуални релации подготвени, вооружени со точни, научно-докажани и релевантни информации.
Донесувачите на одлуки ја имаат одговорноста да го овозможат тоа. Одговорност на секој еден од нас е да се информира за сопственото здравје. Одговорност на здравствениот систем е да пружи достапни и пристапни услуги за сексуално и репродуктивно здравје на секој еден од нас. Да почнеме од себе и да бараме подобар пристап и информации за сексуалното и репродуктивно здравје на секој еден од нас!
