Античките Македонци правеле над 50 видови леб и имале народни пекарници и фурни
Лебот е еден од основните прехранбени производи во исхраната на човекот од најстарите времиња, дури од неолитот. Исто така, постојат можности да се верува дека и киснатиот леб води потекло од предисториско време. Во историските писанија се среќаваат податоци дека луѓето во камено време, правеле квалитетни бисквити од јачмен и пченица дробени со камен. Според тоа, може да се каже дека историјата на лебот е многу долга. Во Библијата пишува за бркањето на Адам и Ева од Рајот кога Господ на Адама му рекол: „Ти ќе го заработиш твојот леб со потта од твоето чело”.
Лебот во исхраната на човекот претставувал и сé уште претставува многу значаен производ кај сите народи и цивилизации. Тој е прехранбен производ кој секојдневно се употребува, а се одликува со специфичен вкус, мирис и структура. Ако е изработен од квалитетни суровини, тој ги содржи речиси сите хранливи материи со кои можат да се задоволат енергетските, а во добар дел и биолошките потреби на човечкиот организам. Многу од рецептите за правење леб, до ден денешен не се изменети, односно се останати како и изворните-традиционалните.
Заради неговото значење и континуитетот во исхраната на човекот, лебот секогаш е присутен и во обредите, верувањата, наградувањето и казнувањето, во уметноста и уште каде не! Долгата историја на лебот се потврдува и со археолошките откритија.
Во археолошките ископини во Говрлево, покрај Скопје, е пронајден леб од камено доба.
Во Тумба Маџари, исто така, во околината на Скопје откриени се фурни и садови за правење леб. Во националниот музеј во Цирих, Швајцарија е сместен леб, пронајден од археолозите во ископините на едно исушено езеро, стар повеќе од 6000 г. Во Метрополитен музејот на уметноста во Њујорк, има векна леб, најдена во Египет, стара 3500 години.
Исто така, најдени се погачи од просо од палеолитското време. Античките Македонци правеле над 50 видови леб и имале народни пекарници и фурни. Римјаните продолжиле со идејата за градење на народни фурни. Постојат документи дека во почетокот на христијанскиот период, Рим имал над 300 фурни. Римјаните започнале дури и да ставаат своја марка на лебот. Преданијата зборуваат дека сиромасите во Израел печеле леб од јачмен, а богатите од пченица.
Во Европа, луѓето станале земјоделци дури во VII век и затоа Хомер (Homer) не ги опишува како земјоделци. Производството на леб долг период било фамилијарна или племенска тајна, која се пренесувала од колено на колено. Кај Античките народи, жените го мелеле житото со рачни мелници, и требало да поминат неколку стотици, а можеби и илјадници години додека мажите го презеле мелењето. Поради огромното значење на житото и лебот, во животот на луѓето, тие одредиле и нивни божества. Така, за божица на житото е одредена Деметра (Demetra), а за бог на лебот Христус Панус (Hristus Panus).
Познат е фактот дека минувале илјадници години додека нашите претци дошле до сознанието дека кашата од вода и брашно, може да се претвори во многу вкусен леб.
Оваа значајна улога ја одиграле случајно развиените микроорганизми во кашата. Старите Египќани го оставале тестото да се расипе (при што од габичките од воздухот се вршела ферментација) и таквиот течен леб го печеле и им бил многу полесен и повкусен. Старите Израелци потквасувањето на лебот го научиле од Египќаните. Потоа почнале да чуваат дел од тестото-мајата со која го замесувале брашното при идното месење. Дури во XVII век Левен Хук (Leven Huk) ги открил квасците за квасење на лебот.
До развој на занаетчиското производство на леб, дошло во триесеттите години на дваесеттиот век, а подоцна преминало во индустриско производство. Денес, производството на леб претставува силно развиена индустриска гранка. Целосната линиска опрема и автоматизација, овозможува производство на различни видови леб, печива, кондиторски производи и др.
Лебот произведен од пченично брашно, добиено со обично мелење, е богат со витамини од комплексот B (B1; B2; PP и др.). Во еден килограм брашно има околу 0,83 mg витамин B1 и 29,3 mg PP. Содржината на витамините B1 и PP во килограм пченичен црн леб е поголема од дневните потреби на човечкиот организам, додека белиот леб има 3-6 пати помалку.
Лебот од пченичното брашно содржи и многу соединенија на калциумот, фосфорот и железото, кои се многу значајни за човечкиот организам.
Во еден килограм пченично брашно има 1300-2450 mg фосфор, додека дневните потреби на човечкиот организам изнесуваат околу 1 g. Содржината на железо изнесува 10-28 mg, на калциум 140-260 mg, а дневните потреби на човекот изнесуваат 12 mg железо, односно 1300 mg калциум. Во 100 g леб, од интегрално брашно, има околу 120 mg магнезиум, додека во полубелиот 90 mg, а додека во овесните снегулки 150 mg. За дневните потреби на возрасен човек, како неопходен елемент за работа на мускулите и за јакнење на нервите, потребно е 300-350 mg магнезиум.
Меѓутоа, мора да се спомене и фактот дека извесен број луѓе страдаат од болеста целиакија, која ја предизвикува глутенот од житата. Затоа, во светот е разработена целосна технологија за производство на безглутенско, наменско брашно за производство на леб, бели печива и тестенини, кои не предизвикуваат алергија.
