Константната телесна температура кај човекот е резултат на балансот којшто се одвива помеѓу продукцијата и ослободувањето на топлина.
За покачена телесна температура станува збор кога живата во термометарот ќе премине над 37 степени. Најдобар начин да се мери телесната температура е аксиларното мерење ( под пазувите). Се препорачува да се мери со живин термометар. Денес со развитокот на технологијата постојат најразлични дигитални термометри, но сепак препораките се да се користи живиниот термометар. Постојат и ленти за мерење на температура, но тие не се точни служат само за ориентација колку е телесната температура. Температурата може да биде измерена и во уста, уво и во ректум.
Причини за покачена телесна температура
Најчеста причина за покачена телесна температура кои ние докторите ја нарекуваме фебрилност во детска возраст се инфективните болести кои можат да бидат од вирусно или бактериско потекло. Многу ретко причина за фебрилност можат да бидат и некои системски болести (лупус, ревматоиден артритис и други) како и малигните заболувања.
Кога да се оди на лекар?
Една од најчестите причини за посета кај матичниот лекар е покачената телесна температура. Родителите се во постојан страв дека нешто страшно ќе се случи ако нивното дете има температура. Навистина нема потреба од загриженост. Температурата е одбрана на организмот и треба да ја имаме за да ја победиме инфекцијата. Најчесто температурата кај децата е со кратко траење од 3 до 5 дена. Кога постојат локализирани знаци дијагнозата може да се постави само со преглед и анамнеза од родителот. Кога немаме локализирани знаци од типот на црвено грло, аускултаторен наод и друго, тогаш се повикуваме на лабораториски анализи за да поставиме дијагноза. Фебрилност која трае повеќе од четири до седум дена бара консултација со лекар и дополнителни иследувања а фебрилност која трае во континуитет повеќе од две недели индицира сериозно заболување и бара темелно иследување.
Ако родителот забележи некои од овие знаци кај доенче помало од 3 месеци потребно е веднаш да се јави на доктор:
- покачена температура над 40 степени
- доенчето не се смирува од плачење (високотонски плач)
- има грчеви (конвулзии), го затега вратчето или има осип по кожата.
- доенчето е од 3 до 6 месеци и има температура повеќе од 72 часа.
- температурата се спуштила во тек на 24 часа и потоа пак се вратила
Дали и кога треба да се користат лекови против температура (антипиретици)?
Лекови се даваат кога температурата ќе се покачи над 38,5 степени. Се даваат само по потреба т.е. ако детето има висока телесна температура. Никогаш не се даваат пред време на пример ако детето е вакцинирано за да се спречи температурата. Препорака е да се користи Парацетамол во вид на сируп или чепчиња за ректална употреба и тоа во доза 10-15 мг на килограм телесна тежина на секои 4 – 6 часа или Ибупрофен 5-10 мг на 6- 8 часа. Многу е важно да се знае дека лековите ги дозираме по килограм телесна тежина, а не по возраст, бидејќи едно дете на 1 година може да биде девет но и 13 килограми.
Покрај фармаколошките средства има и нефармаколошки методи за намалување на температурата кои не смеат да се заборават.
Тоа се:
- просторијата во која престојува детето да не е многу топла
- носење на лесна памучна облека
- ладење со памучна крпа или туширање со млака вода, никако ладна вода или мраз кој ќе доведе до вазоконстрикција и нема да дозволи ослободување на топлина
Антибиотик – да или не?
Неколку зборови и за антибиотиците кои не треба да се препишуваат без да имаме потврдена бактериска инфекција. Антибиотиците не се лекови кои ја намалуваат покачената температура, тоа се лекови кои ги убиваат бактериите. Затоа не треба да се употребуваат на своја рака и треба исклучиво да се земаат по препорака на лекар.
Нема место за загриженост ако детето е фебрилно, а има нормална боја на кожата, усните и јазикот , ако нормално реагира, се смее и има нормален плач. Доколку сепак сметате дека ви треба дополнителна консултација, обратете се на стручно лице односно вашиот матичен лекар кој ќе ви даде дополнителни насоки во врска со третманот на покачената температура кај вашето дете.
Д-р Ели Тасевска Димовска
Специјалист по семејна медицина
