Правилната исхрана може да помогне во контролирање на воспалението со обезбедување на хранливи материи што му се потребни на телото за одржување на здрава тежина. Ова е важно затоа што прекумерната тежина го зголемува притисокот врз заболените зглобови и може да ја влоши состојбата.
Ревматоидниот артритис е болест која главно влијае на мускулно-скелетниот систем и има инфективно-алергиско потекло. Болните имаат болки во зглобовите, имаат потешкотии во движењето (особено наутро), атрофија на некои мускули. Правилната исхрана може да помогне во контролирање на воспалението со обезбедување на хранливи материи што му се потребни на телото за одржување на здрава тежина. Ова е важно затоа што прекумерната тежина го зголемува притисокот врз заболените зглобови и може да ја влоши состојбата. Покрај тоа, телесните масти произведуваат протеини наречени цитокини кои го промовираат воспалението. Истражувањата покажуваат дека медитеранската диета, која се базира на консумација на многу овошје и зеленчук, зрна и здрави масти, е погодна за луѓе кои страдаат од ревматоиден артритис.
Раниот ревматоиден артритис најчесто ги погодува малите зглобови – особено оние на рацете и нозете. Како што напредува болеста, симптомите често се шират на зглобовите, колената, глуждовите, лактите, бутовите и рамената. Во повеќето случаи, симптомите се појавуваат во истите зглобови од двете страни на телото. Околу 40% од луѓето кои имаат ревматоиден артритис доживуваат симптоми кои не ги вклучуваат зглобовите. Болеста може да влијае и на кожата, очите, белите дробови, срцето, бубрезите, плунковните жлезди, нервното ткиво и крвните садови. Симптомите и знаците на ревматоиден артритис може да се разликуваат во сериозноста, па дури и да се појават и да се повлечат.
Периодите на зголемена активност на болеста, наречени егзацербации, се менуваат со периоди на релативна ремисија – кога отокот и болката се смируваат или исчезнуваат. Со текот на времето, болеста може да предизвика деформации на зглобовите и поместување од нивното место.
Во акутната фаза на ревматоиден артритис
Во случај на егзацербација на болеста, количината на протеини во менито треба да биде ограничена на 1,0-1,5 g на 1 кг телесна тежина.
Дозволена храна:
- млеко, млечно кисели напитоци, урда, сирење, јајца;
- месо, риба (варено, парено, печено, пржено по готвење);
- овошје, зеленчук, бобинки, лушпи;
- житарици – леќата, овес, просо; леб од трици и трици.
Количината на маснотии треба да биде 1 g / kg телесна тежина, околу 15% од нив – растителни масти.
За време на егзацербација на болеста се ограничени јаглехидрати (2-2,5 g на 1 кг телесна тежина), особено лесно сварливи со висок гликемичен индекс (шеќер, мед, џем, сирупи).
Готвење со сол се намалува на 4-5 грама на ден (храната да не се готви со сол, туку да се додава кога е готово јадењето – 1,5-2 g).
Забранета храна:
- спанаќ, киселец, вариво од карфиол;
- чоколадо, какао;
- слатки;
- сол;
- леб;
- алкохол (го влошува ревматоидниот артритис).
Менито на пациентот треба да содржи зголемена количина на витамини (особено Б1, Б2, Б6, ПП, Ц).
Земањето антиревматски лекови бара храна да се подготвува на специфичен начин (како кај заболувања на пептичен улкус). Таквите лекови бараат оброците да бидат богати со протеини и витамини а протеините да се претешно од растително потекло риба и белка од јајце.
Во акутна фаза и при тежок ревматоиден артритис
Пропишана е диета без сол со силно ограничување на јаглехидратите и потребната количина зеленчук, овошје и бобинки (диета №10). Кај пациентите со намален апетит, сериозни деформитети на зглобовите и промени во составот на крвта, се препорачува да се зголеми внесот на храна богата со протеини, нормална количина маснотии.
При по лесна форма на ревматоиден артритис
Се препорачува консумација на:
Риба, посно месо, јајца, лосос, туна, сардини, ракчиња, харинга, сардела, школки и други риби кои се богати со омега-3 масни киселини, кои можат да помогнат во контролата на воспалението. Препорачаниот внес на риба е 100 грама најмалку двапати неделно. На човечкото тело му е потребна здрава рамнотежа на омега-3 и омега-6 масни киселини. Студиите откриле дека повисок сооднос на омега-6 со омега-3 е поврзан со зголемување на хронични воспалителни болести како што е ревматоиден артритис.
Важно е да се намали консумацијата на храна богата со омега-6 како месо, некои масла, пржена и преработена храна што ги содржи овие масти. Покрај тоа, треба да се зголеми внесувањето на омега-3 масни киселини.
Ако не сакате да јадете риба, размислете да купите додаток во исхраната кој содржи омега-3.
Зеленчук, овошје горски плодови и разновидна исхрана од нив се препорачуваат во поголеми количини, бидејќи се богати со антиоксиданти, важни за стабилизирање на слободните радикали, кои можат да предизвикаат воспаление и да ги оштетат клетките во човечкото тело. Овие природни производи се добар извор на витамини и минерали што му се потребни на телото. Полифенолите што ги содржат можат да помогнат во намалување на Ц-реактивниот протеин (ЦРП), маркер на воспаление кој се покачува при ревматоиден артрит.
За да добиете повеќе здравствени придобивки, јадете неколку различни видови свежо или замрзнато овошје секој ден, но внимавајте на содржината на шеќер во замрзнати верзии. Додадете разновиден зеленчук за да ги добиете потребните хранливи материи. Имајте за цел да јадете најмалку 400 грама овошје и исто толку зеленчук на ден.
Цитруси, како што се портокал, грејпфрут и лимета, се богати со витамин Ц. Едно истражување открило дека земањето на овој витамин во високи количини помага да се спречи артритисот и да се одржат здрави зглобови.
Погодни за додавање во исхраната на луѓето кои страдаат од артритис се боровинки, цреши, брокула и други.
Колку е потемно по боја, толку повеќе антиоксиданси содржи овошјето.
Варива
Мешунките како грав и грашок се одличен извор на протеини важни за мускулите.
Луѓето со ревматоиден артритис имаат тенденција да губат мускулна маса а да натрупуваат масти. Покрај тоа, грашокот и гравот практично не содржат маснотии, но се извор на антиоксиданси. Богати се со фолна киселина, магнезиум, железо, цинк и калиум, и сите овие се познати по придобивките за здравјето на срцето и зајакнување на имунитетниот систем. Гравот е богат со растителни влакна и фитонутриенти кои исто така помагаат во намалување на CRP.
Препорачливо е да консумирате околу една чаша мешунки два или повеќе пати неделно.
Житарки
Овесни продукти и храни од хелда (не секојдневно и во мали количини), интегрална пченица, кафеав ориз, киноа, булгур, кафеав ориз и други интегрални житарки може да го намалат нивото на ЦРП протеинот и ризикот од срцеви заболувања.
Полнозрнестите храни се побогати со хранливи материи и влакна од рафинираните житарки. Покрај тоа, многу рафинирани производи содржат состојки кои не се добри за здравјето, како што се додадени шеќери и заситени масти. Прочитајте ги етикетите и изберете леб и други производи што се од цели зрна. Дозволено е да се јаде леб од пченица и ‘ржан до 200 грама.
Ореви
Оревите се богати со здрави мононезаситени масти и хранливи материи. Тие имаат корисен ефект врз срцето. Ореви, ф’стаци, лешници и бадеми се особено корисни за луѓето со ревматоиден артритис. Оревите се богати со омега-3 масни киселини, како и меленото ленено семе.
Тие содржат здрави масти, но исто така се и многу калорични, затоа не треба да се јадат во прекумерни количини. Истражувањата откриле дека јадењето ореви промовира губење на тежината бидејќи протеините, влакната и мононезаситените масти во нив водат до ситост.
Јадењето неколку сурови ореви на ден е доволно за да ги добиете потребните хранливи материи.
Полезни масла
Користете маслиново масло наместо други масла и масти.
Покрај здравите мононезаситени масти, маслиновото масло содржи соединение наречено олеокантал, кое го намалува воспалението и ја ублажува болката. Олеокантал ја инхибира активноста на КOКС ензимите, што ги намалува воспалителните процеси во телото и чувствителноста на болка.
Консумирајте две до три лажици масло на ден за да спречите зголемување на телесната тежина. Претпочитајте екстра вирџин маслиново масло, бидејќи е помалку обработено и содржи повеќе хранливи материи од стандардните типови.
- Маслото од авокадо и од шафран се исто така добри за здравјето, тие го намалуваат холестеролот.
- Маслото од орев има 10 пати повеќе омега-3 масни киселини отколку маслиновото масло.
Пијалоци
Хидратацијата е од витално значење за елиминација на токсините од телото и борба против воспаленијата.
Соодветниот внес на вода може да помогне зглобовите да бидат добро „подмачкани“ и да спречат напади на гихт.
Зелените, црно-белите чаеви, како и кафето се богати со полифеноли – растителни соединенија кои имаат силно антиинфламаторно дејство. Се докажува дека полифенолите имаат 100 пати посилна антиоксидативна активност од витамините Ц и Е. Студиите покажуваат дека тој помага и во одржување на здрави ‘рскавици и коски. Исто така, активно се бори против слободните радикали во телото, кои предизвикуваат оштетување на клетките. Врската помеѓу потрошувачката на кафе и зголемениот ризик од ревматоиден артритис и остеопороза е контроверзна. Некои студии велат дека кафето го зголемува ризикот, додека други не. Најдобро е да пиете кафе во умерени количини – не повеќе од една или две чаши на ден.ажува вкочанетоста на зглобовите, подвижноста, болката и отоците. Пиењето млеко, како добар извор на калциум, витамин Д и протеини, може да помогне во спречување на гихт и борба против прогресијата на остеоартритисот. Претпочитајте млеко со малку маснотии.
Сокови консумирајте во умерени количини, бидејќи тие содржат многу шеќер и калории. Разговарајте со вашиот лекар пред да додадете сок од грејпфрут во вашата исхрана, бидејќи може да ги деактивира или измени ефектите на многу лекови за артритис. Соодветни се сок од портокал, ананас, морков и други.
Додавањето ферментиран пијалок како кефир може да ја зголеми содржината на пробиотици и да го намали воспалението во организмот.
Црвеното вино содржи соединение наречено ресвератрол, кое има добро утврдени антиинфламаторни својства. Некои студии покажуваат дека умерената потрошувачка на вино, а не секој ден, е поврзана со намален ризик од остеоартритис на коленото и развој на ревматоиден артритис. Други студии покажуваат дека алкохолот има штетно влијание врз артритисот па затоа ресвератолот може да го консумиратее како додаток во прехрана.
Препорачливо е да се ограничи консумација на:
- Супи и манџи од кисела зелка;
- Бубрези, кавијар;
- Оризова каша и пудинзи;
- Кондензирано млеко.
Забрането е да се консумира:
- Зелен лиснат зеленчук кој содржи оксалати (спанаќ, киселиц итн.);
- Субпродукти од изнутрици (црн дроб, мозок, итн.);
- Слатки (колачи и други);
- Чоколадо, какао;
- Сол;
- Алкохолни пијалоци;
