Жолтицата кај новороденчиња е многу честа појава
Жолтицата кај новороденчињата е многу честа појава и може да се појави кога бебињата имаат високо ниво на билирубин, жолт пигмент произведен при нормален распад на црвените крвни клетки.
Жолтицата претставува една од најчестите состојби кои имаат потреба од медицинско внимание кај новороденчињата. Терминот жолтица се однесува на жолтата пребоеност на кожата и на склерите, предизвикана од акумулација на билирубин но кожата и мукозните мембрани. Таа се јавува како последица од покачувањето на нивото на билирубин во телото, состојба позната како хипербилирубинемија.
Приближно 60% од терминските и 80% од претерминските бебиња развиваат жолтица уште во првата недела од животот и околу 10% од бебињата кои се дојат ќе имаат жолтица уште во првиот месец. За повеќето бебиња, жолтицата не е показател на некоја сериозна болест, па поради тоа таа состојба се нарекува „физиолошка жолтица“ и генерално е безопасна. Доените бебиња имаат поголема веројатност да развијат физиолошка жолтица во првата недела од животот.
Повеќето новороденчиња со жолтица ќе имаат „жолтица на мајчиното млеко“. Ова е кога одредена хемикалија во мајчиното млеко се меша со отстранувањето на билирубинот. Овој вид жолтица обично поминува без третман, во времетраење од максимум неколку недели.
Во повеќето случаи, жолтицата исчезнува во рок од 2 до 3 недели. Пролонгирана жолтица се смета жолтица која перзистира подолго од 14 дена. Таа генерално е безопасна, но може да укаже и на сериозна болест на црниот дроб. Жолтица која трае подолго од 3 недели може да биде симптом на друга состојба. Токму поради тоа се препорачува сите новороденчиња да бидат прегледани пред отпуштање од болницата и потоа континуирано да се прати во текот на првите недели од живот. Билирубинот, главно, се продуцира од распадот на црвените крвни клетки (eритроцити).
Распадот на еритроцитите продуцира неконјугиран (или „индиректен“) билирубин, кој циркулира главно врзан за албуминот, иако извесна количина е „слободна“ и само на тој начин може да влезе во мозокот. Неконјугираниот билирубин потоа, се метаболизира во црниот дроб за да се добие конјугиран (или „директен“) билирубин кој во таа форма не може да навлезе во мозокот, па по преминот во цревата, во најголем дел се екскретира преку фецесот, а мал дел преку урина.
Терминот директен и индиректен се однесува на начинот на кој се мерат различните форми во лабораториските тестови. Некои тестови мерат вкупен билирубин и нема разграничување помеѓу двете форми. Кај малите бебиња, само неконјугираниот билирубин може да ја помине мембраната која лежи помеѓу мозокот и крвта (хемато‐енцефална бариера). Неконјугираниот билирубин е потенцијално токсичен за нервното ткиво и може да предизвика краткотрајни и долготрајни невролошки дисфункции.
Кога црвените крвни клетки се распаѓаат, се ослободува хемикалија наречена „билирубин“, што ја прави кожата да стане жолта. Новороденчињата се родени со многу црвени крвни клетки кои треба да се распаднат, но нивниот црн дроб не е доволно развиен за да се ослободи од вишокот билирубин. Ова резултира со преоптоварување со билирубин, што доведува до жолтица. Кај постарите бебиња и возрасни, црниот дроб го обработува билирубинот, кој потоа поминува низ цревниот тракт. Добрата вест е дека во повеќето случаи, жолтицата кај новороденчињата самостојно поминува, додека се развива црниот дроб на бебето. На возраст од околу 2 недели, црниот дроб на бебето ќе почне подобро да се развива , па затоа и подобро ќе го отстрани билирубинот од крвта.
Бебињата со најголем ризик за развој на неонатална жолтица се:
- Предвремено родени бебиња (бебиња родени пред 37. гестациска недела);
- Бебиња кои не добиваат доволно мајчино млеко или млечна формула;
- Бебиња чија крвна група не е компатибилна со крвната група на нивната мајка.
Други причини за појава на жолтица кај новороденчиња вклучуваат:
- Модринки при раѓање;
- Проблеми со црниот дроб;
- Инфекција;
- Недостаток на ензим гликоза‐6‐фосфат‐дехидрогеназа;
- Присутна абнормалност во црвените крвни клетки.
Кои се симптомите?
Првиот знак на жолтица е пожолтување на кожата и склерите (белките) на бебето. Пожолтувањето може да започне во рок од 2 до 4 дена по раѓањето, започнува од главата пред да се рашири низ целото тело. Нивоата на билирубин обично достигнуваат пик 3 до 7 дена по раѓањето.
Жолтицата кај новороденче предизвикува кожата и белките на очите да се пребојат со жолта боја. Ова обично започнува на лицето и главата. Ако нивото на билирубин континуирано се зголемува, бојата ќе се прошири и на целото тело. Бебињата, може да бидат сонливи и да имаат потешкотии при хранење.
Како се дијагностицира жолтица кај новороденчиња?
Повеќето мајки и новороденчиња си одат дома во рок од 72 часа по породувањето. Многу е важно родителите да ги носат своите бебиња на преглед неколку дена по раѓањето, бидејќи нивото на билирубин достигнува пик помеѓу 3. и 7. ден по раѓањето. Жолтата обоеност на кожата со сигурност потврдува дека бебето има жолтица, но може да бидат потребни дополнителни тестови за точно да се утврди сериозноста на жолтицата. Бебињата кои развиваат жолтица во првите 24 часа од животот потребно е да им бидат извршени мерења на билирубин веднаш, преку тест на кожата или тест на крвта. Може да бидат потребни дополнителни тестови за да се види дали жолтицата на бебето се должи на основната состојба. Ова може да вклучува тестирање на вашето бебе за нивната целосна крвна слика, крвна група и Рх фактор. Покрај тоа, може да се направи тест Coombs за да се провери зголемениот распад на црвените крвни зрнца.
Како се третира жолтицата кај новороденчињата?
Блага жолтица обично се решава самостојно, бидејќи црниот дроб на бебето почнува полека да созрева. Честите хранења (помеѓу 8 до 12 пати на ден) ќе им помогнат на бебињата да го поминат билирубинот низ нивните тела. Потешка жолтица може да бара дополнителен третман. Фототерапијата е вообичаен и многу ефикасен метод на лекување што користи светлина за да се разложи билирубинот во телото на вашето бебе. При фототерапија, вашето бебе ќе биде сместено на специјален кревет под сино-светлосен спектар додека носи специјални заштитни очила. Во многу тешки случаи, може да биде неопходна трансфузија на крв, со која бебето ќе прими мала количина на крв од донатор или банка од крв. Ова ја заменува оштетената крв на бебето со здрави црвени крвни клетки. Ова исто така, го зголемува бројот на црвените крвни зрнца на бебето и го намалува нивото на билирубин во крв.
Може ли некако да се спречи жолтица кај новороденчиња?
Нема вистински начин да се спречи жолтица кај новороденчиња. За време на бременоста, можете да ја тестирате вашата крвна група. По раѓањето, крвната група на вашето бебе ќе биде исто така тестирана, за да се исклучи можноста за некомпатибилност на крвната група што може да доведе до жолтица кај новороденчиња.
Ако вашето бебе има жолтица, постојат начини како да спречите да стане потешка:
Бидете сигурни дека вашето бебе добива доволно исхрана преку мајчиното млеко. Хранењето на вашето бебе 8 до 12 пати на ден во првите неколку дена гарантира дека вашето бебе не дехидрира, што му помага на билирубинот побрзо да се екскретира од телото. Доколку не го доите вашето бебе, давајте му млечна формула на секои 2 до 3 часа во првата недела. На предвремено родено или помало бебе може да му биде потребна помала количина. Внимателно следете го вашето бебе првите пет дена од животот доколку се појават било какви симптоми на жолтица. Ако забележите дека вашето бебе има било какви симптоми, веднаш консултирајте го вашиот лекар.
