Разговаравме со Маја Велковска, дипломиран нутриционист која се обидува преку едукацијата на населението да овозможи што повеќе квалитетни и веродостојни информации за здравата храна и исхрана, диетотерапија кај одредени заболувања и диетопревенција.
Внесувајте овошје, зеленчук и интегралани житарки, а редукцирајте го на внесот на заситени масти и прости шеќери се генералните препораки на Светската Здравствена Организација (СЗО)
Безглутенска исхрана за секого, да или не?
Под безглутенска исхрана се подразбира исхрана од која се исклучени житариците (пченица, јачмен, рж, и понекогаш и овес) и производите од ваквите житарици – кои во својот состав содржат глутен. Безглутенската исхрана е задолжителна за лица кои се болни од целијакија, а исклучување на дел од горенаведените житарки исто така е препорачаливо и кај одредени други нарушувања на здравјето, но засега не постои ниту една препорака од официјална организација која вели дека сите треба да консумираме безглутенска храна. Заклучокот е дека не постои научна оправданост за тотално исклучување на глутенот од исхраната на здрави лица.
Едно растение – лек за сите болести?
Вообичаено болестите се многу комплексни состојби, и се проследени со нарушени механизми на низа органски системи и функции, и да се тврди дека само едно растение магично може во потполност да излечи одредена болест е навистина апсурдно. За жал, големата желба за здравје на секој болен човек понекогаш не наведува да поверуваме во нешта кои и не ни изгледаат баш логично. Постојат студии кои ја потврдуваат и докажуваат фармаколошката активност на одредени растенија (антикоагулантното својство на ѓумбирот, циметот, куркумата), но магично растение кое самостојно „ќе го убие“ ракот за една недела – за жал не постои.
Дали треба често да се користат одредени супер храни/растенија?
Кога станува збор за употреба на растенија со докажани фармаколошки ефекти – имајте на ум дека не треба да се претерува со нивната употреба. Причината поради која не треба да се употребуваат овие растенија во неразумни количини е тоа што – ефектот би бил сличен со предозирање со одредени лекови. Лековите ви помагаат ако ги користите според упатството- но ако се предозирате може да почувствувате многу опасни последици. Па слично е и со растенијата, секако тука последиците нема да бидат толку страшни – бидејќи концентрациите на активните супстанци се помали и за повеќето супстанци е практично невозможно да се внесат во количини кои би го загрозиле нашиот живот, но сепак ако претераме со количината многу е веројатно дека ќе искусиме некој нус-ефект.
Кето – исхрана на своја рака?
Кетогените режими на исхрана се базираат на тоа што го редуцираат внесот на јаглехидрати до одредено ниво – со цел да се постогне кетогенеза во организмот. Кетогенезата се постигнува кога поради недостиг на гликоза, се започнува со разградба на масти од масното ткиво. Мастите се претвораат во кетонски тела и овие кетонски тела понатаму може да се искористат како извор на енергија за нашите клетки и ткива. Засега кето-диетите се испитани и медицински се користат во третман на одредени невролошки болести (како епилепсијата), но доколку се користат несоодветно и без надзор на стручно лице тогаш може да имаат навистина лоши последици по нашето здравје Самата кето-ацидоза (ако не е контролирана) може да доведе до кома па и до смрт. Значи не велам дека кетогената исхрана во секој случај е штетна сама по себе- но доколку беспотребно се користи и не се користи соодветно може да биде навистина многу опасна.
Што вели СЗО за тоа како треба да изгледа секојдневната исхрана на здрави лице?
СЗО препорачува не повеќе од 30% од вкупните дневни калории да потекнуваат од масти, а само 5-10% од калориите да потекнуваат од прости шеќери. Да се консумира повеќе зеленчук и овошје, да се практикува редовна физичка активност и да се намали нивото на внес на сол до нормални и препорачани граници, т.е. да не се внесува повеќе од 5 гр. сол на ден. Протеинскиот внес треба да обезбеди од 10-15% од вкупните внесени калории, а јаглехидратите (во најголем дел – сложени), може да бидат застапени со 55-75% од вкупниот калориски внес. Пијте доволно вода, и заменете го црвеното месо со мешунки, семки, јатки, риба или живина. Во основа СЗО препорачува изобилно користење на овошје, зеленчук и интегралани житарки, и редукција на внесот на заситени масти и прости шеќери.
