Недостатокот или пак, преголемото количество на Витамин А во организмот може да биде опасно, бидејќи овој витамин е многу важен за здравјето и има навистина широка употреба. Препорачливо е да се користи за лекување и подобрување на голем број здравствени состојби и заболувања, како и за превенција од истите
Витамин А е името на една група на витамини од ретиноиди растворливи во масти вклучувајќи ретинол, ретинал и ретинил естри. Витаминот А е вклучен во функцијата на имунолошкиот систем, видот, репродукцијата и меѓуклеточната комуникација. Витаминот А е од клучно значење за видот како суштинска компонента на родопсинот, протеин кој ја апсорбира светлината во ретиналните рецептори и поради тоа што го поддржува нормалното функционирање и диференцијација на конјуктивалните мембрани и рожницата. Витамин А, исто така, го поддржува растот и диференцијацијата на клетките, игра клучна улога во нормалното формирање и одржување на срцето, белите дробови, бубрезите и другите органи.
Постојат два различни видови на витамин А
Првиот тип на витамин А се наоѓа во месото, живината, рибата и млечните производи. Вториот тип е провитаминот А и тој го има во овошјето, зеленчукот и другите растителни производи. Најчестиот вид на провитамин А во храната и додатоците во исхраната е бета-каротинот. Најпознатиот до сега и најважниот провитамин А каротеноид е бета-каротинот. Провитаминот А и другите каротеноиди се алфа-каротен и бета-криптоксантин. Телото ги конвертира овие растителни пигменти во витамин А. Двата вида на витамин А мора да се метаболизираат интрацелуларно се до ретинал и ретиноична киселина, активните форми на витаминот А за да ги поддржат биолошките функции на овој витамин. Другите каротеноиди најдени во храната, како што е ликопенот, лутеинот и зеаксантинот, не се претвораат во витамин А.
Колку витамин А му е потребен на организмот?
Количеството на витамин А што му е потребно секому зависи од возраста и репродуктивниот статус. Препорачаните дози на витамин А за луѓето на возраст од 14 години и постари се движат меѓу 700 и 900 микрограми дневно. Поголеми дози се препорачуваат на жените кои дојат, додека пак пониски вредности за доенчињата и децата помали од 14 години.
Каде го има витаминот А?
Витаминот А природно се наоѓа во многу прехранбени производи и е додаван во некои производи, како млекото и житарките. Може да го обезбедите дневниот препорачан внес на овој витамин јадејќи разновидна храна, а особено следниве јадења:
- Говедски црн дроб и други видови на месо. Лошата страна е што овој вид храна содржи големо ниво на холестерол. Затоа препорачливо е месото да се ограничи во диетата;
- Некои видови риба, како што е лососот;
- Зелен лиснат зеленчук и други зелени, портокалови и жолти зеленчуци, како брокулите, морковот и тиквичките;
- Овошјето, вклучувајќи ја дињата, кајсиите и мангото;
- Млечните производи;
- Збогатено мусли.
Недостаток на витамин А
Дефицитетот на витамин А е многу честа појава во земјите во развој. Најчестиот симптом на недостаток од овој витамин кај малите деца и бремените жени е окуларната состојба наречена ксерофталмија. Тоа е неможноста да се види при слаба светлина и ова може да доведе до слепило, доколку не се лекува.
Дали витаминот А може да биде опасен?
Консумирањето на премногу витамин А, обично по пат на суплементи или одредени лекови, може да предизвика вртоглавици, гадење, главоболки, кома, па дури и смрт. Високите дози на витамин А кај бремените жени, исто така може да предизвикаат вродени дефекти кај нивните бебиња. Затоа трудниците не треба да внесуваат високи дози на овој витамин. Консумирањето на големи количини на бета-каротин или други форми на провитамин А, може да ја промени бојата на кожата во жолто-портокалова, но оваа состојба е безопасна.
Здравствени придобивки од витаминот А
Витаминот А се користи за лекување на дефицитет на овој витамин. Тој исто така се користи за намалување на компликациите од болестите како маларија, ХИВ, сипаници и проливи кај децата. Покрај разновидните начини за лекување и превенција на ракот, луѓето кои јадат храна која содржи бета-каротин имаат помал ризик од појава на одредени видови на рак, како што е ракот на бели дробови и ракот на простата. Но, студиите се контрадикторни и пушачите кои земаат големи дози на суплементи со бета-каротин се под зголемен ризик од појава на рак на бели дробови.
Макуларната дегенерација поврзана со возраста или губење на централниот вид како што старееме, е една од најчестите причини за губење на видот кај постарите луѓе. Кај овие пациенти консумирањето на одреден суплемент кој содржел антиоксиданси, цинк и бакар со или без бета-каротин, покажа ветување за забавување на стапката на лица со изгубен вид.
Кога децата со недостаток на витамин А добиваат мали сипаници, болеста има тенденција да биде потешка. Кај овие деца, консумирањето на суплементи со големи дози на витамин А може да ја скрати треската и дијарејата предизвикана од сипаниците. Овие суплементи исто така можат да го намалат ризикот од смртни случаи кај децата со сипаници кои живеат во земјите во развој, каде што недостатокот на витамин А е честа појава.
Некои жени користат витамин А кога имаат болни и обилни менструации, за ублажување на предменструалниот синдром ПМС, вагинални инфекции, фиброцистична болест на градите и за превенција од рак на дојка. Некои ХИВ позитивни жени консумираат витамин А за да го намалат ризикот од пренесување на вирусот на бебето за време на бременоста, раѓањето или доењето. Мажите користат витамин А за да се подобри квалитетот на спермата и да се зголеми бројот на сперматозоиди.
Витаминот А има уште многу други здравствени употреби, како што се на пример лекувањето на уринарните инфекции, лекувањето на состојбите на кожата како акни, егзема, псоријаза, лузни, изгореници од сонце и многу други заболувања и здравствени состојби.
