Темпераментот е збир на вродени особини кои го означуваат, организираат пристапот на поединецот кон светотот
За да може да си ја објасниме интеракцијата на детето со околниот свет и проблемите кои можат да произлезат во овој процес, добро би било да сме свесни за постоењето на личен темперамент кај секој поединец.
Што е темперамент
Темпераментоте збир на вродени особини кои го означуваат, организираат пристапот на поединецот кон светотот (во овој случај на детето). Тие придонесуваат за развој на личноста на почетокот на нејзиниот живот, исовремено утврдувајќи како детето учи за светот околу него.
Сите знаци на темпераментот во повеќето случаи се релативно стабилни уште од раѓањето на бебето, бидејќи тие се издржливи карактеристики. Важно е да се каже дека тие не можат да бидат наречени „добри“ или „лоши“, поради фактот дека во различни околности нивното дејството има различно влијание врз личноста. Како детето го согледува сопствениот темперамент (добар или лош) зависи од тоа како тоа го перципираат возрасните. Ако блиските на детето го разбираат темпераментот може да избегнат препишување или ставање на чувство на вина за постапки кои се нормални за неговиот темперамент. Доколку родителот го согледа темпераментот на сопственото дете може да избегне непотребно оптоварување на карактерот со емоционални трауми и тешки чувства. Нормално е некои деца да бидат повеќе бучни од другите, да бидат порелаксирани, поосетливи, побрзи или да сакаат повеќе да спијат. Нормално е да се биде поинаков!
Кога родителите ќе разберат како нивното дете реагира во одредени ситуации, тие учат да ги предвидат проблемите кои би можеле да претставуваат проблем за нивното дете. Тие можат да ги подготват за ситуацијата што би пречела или дури да ги научат да избегнуваат потенцијални потешкотии.
Роднините и родителите може да ги прилагодат своите стратегии за родителство на специфичниот темперамент на своето дете. Ако сакаме да сме успешни во својата улога како старатели, неопходно е да престанеме да размислуваме за темпераментот на детето како патолошка состојба која бара зауздување. Доколу го имаме во предвид овој факт, тогаш ќе се почувствуваме многу поефикасни бидејќи целосно ќе ја разбереме и цениме уникатната личност на адолесцентот.
Кога барањата и очекувањата на родителите и животната средина се компатибилни со темпераментот на детето, се вели дека ова води до подобро приспособување и ефективен раст во средината во кое детето живее. Но, доколку има некомпатибилност, се раѓа „конфликтот во конфликт“. Родителите треба да работат во согласност со темпераментните карактеристики на адолесцентите, а не против нив. Потребата за возрасниот да му помогне на детето да се прилагоди на светот, прилагодувајќи се на сопствените темпераментни особини, е видлива за секое „проблематично дете“.
Како се одредува темпераментот?
Александар Томас и Стела Цес ги темелат своите истражувања на девет специфични однесувања на детето за да го разберат темпераментот на адолесцентите:
- Ниво на активност;
- Ритам;
- Првична активност при одреден стимул(пристап или повлекување);
- Адаптибилност;
- Праг на реакција при поттикнување на сетилата;
- Интензитет на реакцијата;
- Квалитетот на расположението;
- Тенденција за рассеаност;
- Задржување и времетраење на вниманието и упорноста.
Типови на деца
Истражувачите ја идентификувале склоноста на децата да покажат одредени модели на однесување кои може да се поделат во три главни категории.
Лесно дете
Тоа дете се храни лесно и редовно, спие според режимот кој го создаваат родителите, има позитивен пристап кон нови ситуации ги прифаќа разочарувањата со релативно малку незадоволство (плач). Се прилагодува брзо на нова храна и на нова средина. Поголемиот дел од времето покажува добро расположение и често се насмевнува. Најголем дел од проблемите што се забележани кај овој тип на деца се резултат на тоа што децата се ставени во ситуации кои бараат реакција што е спротивна на моделите кои се применуваат дома.
Тешко дете
Овој тип на дете покажува негодување при следење на режимот на исхрана и спиење. Се карактеризира со негативен пристап при влегување во нови ситуации, со силен и чест плач или пројавува лутина и гнев кога е воведено во непосакувана ситуациа. Прилагодувањето на таквите деца е бавно, потребно е повеќе време за да се навикнат на новата храна и на новата околина. Повеќето проблеми што произлегуваат од овој тип деца кога се тинејџери се поврзани со нивната социјализација и очекувањата на семејството, училиштето и врсниците. Ако тие се принудени веднаш да се вклучат во нова ситуација, тие почесто покажуваат силно негирање и опозиционо однесување, дури и агресија.
Бавно дете
Ова дете пројавува негативни реакции со мал интензитет кога е изложено на нови ситуации, но полека ги прифаќа со повторното и континуирано изложување на новата ситуација. Тоа покажува релативно редовни биолошки активности поврзани со режимот создаден од родителите. Кај деца од овој тип, проблемите варираат во зависност од другите карактеристики што ги покажуваат. Ако адолесцентите се карактеризираат со голема активност, проблемите се појавуваат кога детето нема доволно простор, набиена и строга агенда и доколку не може да ја употреби својата имагинација и сопствен распоред за извршување на агендата. Такво дете има проблеми ако неговите обиди за адаптација и извршување на активност бидат прекинати одеднаш.
