Најважната причина за да се дијагностицира ноктуријата е да се одговори на симптомите и да се минимизира нивното негативно влијание врз квалитетот на живот
Ноктуријата, се дефинира како будење во текот на ноќта, а заради појава на нагон за мокрење. На секое мокрење му претходи епизода на сон. Иако, по дефиниција, дури и една епизода на будење за мокрење е ноктурија, епидемиолошките докази и експертска клиничка проценка укажуваат дека ноктурија е најверојатно клинички значајна ако пациентот се празни два или повеќе пати во текот на ноќта. Постои поголема веројатност пациентите да побараат лекарска помош околу ноктуријата ако тие имаат три или повеќе епизоди.Ноќната уринарна инконтиненција или ноќно мокрење во кревет (енуреза) се разликува од ноктуријата.
Ноктурија е една од најпознатите вознемирувачки симптоми кај постарите мажи со бенигна хиперплазија на простатата (БПХ) и симптоми на долниот уринарен тракт и се поврзува со нарушен квалитет на живот. Ноктуријата е поврзана со зголемување на стапките на депресија, отсуство од работа, намалување на самодовербата, нарушување на менталното здравје, конгестивна срцева слабост и зголемување на сите причини за морталитет.
Бидејќи ноктурија се поврзува со различни клинички синдроми и нарушувања, дијагностичкиот пристап е често предизвик и третманот може да резултира со само мали подобрувања.
Преваленцата се зголемува со зголемување на возраста. Ноктурија е присутна во 50 проценти кај мажите и жените на возраст од 50 до 59 години. Меѓу 18 и 49-годишна возраст, повеќе жени отколку мажи имаат ноктурија. Соодносот на половите се менува по 60-годишна возраст со доминација поголема кај мажите отколку жените.
Фактори на ризик за ноктурија вклучуваат: дебелина, висок притисок, употреба на диуретици, ‘рчење, синдром на немирни нозе, бенигна простатична хиперплазија, рак на простата, употреба на антидепресиви, коронарна артериска болест, конгестивна срцева слабост, дијабетес.
Основно и не помалку важно, ноктуријатa може да биде показател за влошување на клиничката состојба на основната болест, како што се бубрежна инсуфициенција, дијабетес мелитус, или конгестивна срцева слабост. Најважната причина за да се дијагностицира ноктуријата е да се одговори на симптомите и да се минимизира нивното негативно влијание врз квалитетот на животот. Помал број на пациенти имаат ненадеен почеток од три до четири епизоди на ноктурија, а повеќето поединци опишуваат постепено напредување на симптомите.
За некои пациенти, ова претставува уште еден непредвидлив симптом и губење на нивната контрола во процесот на стареење и нарушување на квалитетот на живот. Ноктуријата може да се припише на било кое заболување кое предизвикува една од следниве состојби:
- Намален волумен на мочниот меур;
- Зголемен обем на ноќната продукција на урина;
- Нарушување на спиењето.
Намален волумен на мочниот меур – се должи на намалување на капацитетот на мочниот меур или негова нарушена функција. Двете најчести причини за намален волумен на мочниот меур се хиперактивен мочен меур и негова опструкција често поврзана со бенигна простатична хиперплазија. Стареењето се поврзува со намалување на волуменот на мочниот меур; не е јасно дали ова се должи на промените во мочниот меур или на висока преваленца на детрузорна хиперактивност кај постарата популација. Стареењето исто така се поврзува со зголемена преваленција на БПХ.
Зголемен обем на ноќната продукција на урина – се должи на зголемување на вкупната количина на 24-часовна урина или на поголем процент од вкупното производство на урина кое секојдневно се излачува во текот на ноќта.
Ноќна полиурија – Зголемена продукција на урина во текот на ноќта, во сооднос со 24 часовната продукција на урина, се нарекува ноќна полиурија. Ова се дефинира како екскреција на 35 отсто повеќе од 24-часовниот волумен на урина.
Нарушувања на диурезата поврзана со одредени болести, може да доведе до ноќна полиурија:
- Срцева слабост или други едематозни состојби (нефротски синдром и венска инсуфициенција) предизвикуват задршка на течностите во екстраваскуларниот простор. Лежечката положба во текот на ноќта овозможува мобилизација на некои од течностите од таканаречениот „трет простор” и доведува до зголемена диуреза.
- Полиурија – Глобална полиурија е дефинирана како 24-часовен волумен на урина што надминува 3 литри на ден (или 40 ml на килограм). Причини за полиурија (ден и ноќ) вклучуваат неконтролиран дијабетес мелитус, дијабетес инсипидус, и примарна полидипсија.
- Нарушување на спиењето – Ноктурија се јавува кај околу 50 проценти од пациентите со синдром на опструктивна ноќна апнеја (ОНА). ОНА треба да се смета како можна дијагноза кај пациенти со ноктурија и постои тесна поврзаност помеѓу овие две состојби. Нарушување на спиењето се покажа дека е честа причина за ноктурија кај мажите помлади од 50 години и кај жени со симптоми на синдромот на хиперактивен мочен меур. Примарното нарушувања на спиењето може да резултира со ноктурија и поради хормоналните промени кои се настануваат поради нарушено дишење ноќе или на перцепцијата на пациентот како причина за будење.
Опструктивна апнеа при спиење може да предизвика и ноќна полиурија со ослободување на атријален натриуретичен пептид (АНП) како резултат на негативниот интраторакален притисок и истегнување на миокардот. Ослободување на АНП предизвикува вазодилатација и го инхибира алдостеронот, што резултира со зголемување на натриум и екскреција на вода. АНП нивоа се покачени кај пациенти со опструктивна ноќна апнеја и ноктурија.
Депресија – Ризикот од ноктурија е зголемена кај пациенти со нелекувана депресија. Не е познато дали третманот за депресија ќе влијае на развојот на ноктурија.
Дебелина – Абдоминалната дебелина е поврзана со мало зголемување на ризикот од појава на две или повеќе епизоди на ноктурија.
Д-р Илија Келепуровски, специјалист уролог