Несоницата може да се јави од многу причини, но многу малку луѓе знаат како да се справат со неа по природен пат. На оваа тема зборуваме со Филип Ачкоски, магистер по фармација, кој ќе ни објасни нешто повеќе за овој проблем.
За да можеме да разговараме за лекувањето, мораме прво да знаеме што ја предизвикува несоницата. Дали можете накратко да ни објасните зошто се појавува нарушувањето во спиењето?
Постојат бројни причини за појава на несоница. Сепак вообичаено најчести фактори се: прекумерен стрес, неурамнотежен стил на живот, бројни патувања со промена на својот кревет за спиење и/или промена на временски зони, работење во ноќни смени и слично. Несоницата може да биде предизвикана и од прекумерна употреба на стимулативни материи (кофеин, никотин, алкохол итн.) и некои лекови (амфетамини). Исто така анксиозноста и бројни психички пореметувања (биполарни растројства, депресија, шизофренија, АДХД и др.) се вообичаено пропратени со епизоди на несоница.
Има неколку типови на несоница. Кои од нив се најчести и најзастапени?
Несоницата се класифицира на неколку начини. Според причините за настанување се дели на:
Примарна – Иницијална несоница која се карактеризира со потешкотии при заспивање и/или рано сабајлешно будење, кое не дозволува повторно заспивање. Оваа несоница не е поврзана со ниедно органско/психијатриско заболување или енвиронментална состојба.
Секундарна – Предизвикана, кога несоницата е поврзана или е симптом на многу заболувања, состојби (пр. употреба на стимуланси, апстинецијални потешкотии, хронична болка , невролошки заболувања и повреди на мозок, реуматоиден артрит, хормонални заболувања, психијатриски заболувања, стрес, страв, стил на живот, работа во ноќни смени итн.)
Според времетраењето несоницата се дели на:
- Краткотрајна несоница – трае помалку од една седмица;
- Акутна несоница – неспособност за редовно добро спиење во период помалку од еден месец;
- Хронична несоница – трае повеќе од еден месец.
Дали природниот пат на лекување на несоницата има некаква поврзаност со хормоните кои се лачат за време на процесот на заспивање? Дали можете да ни објасните нешто повеќе за тој процес – како се случува, кои хормони се лачат?
За да најдеме решение за несоницата секако дека треба добро да го познаваме механизмот на заспивање. Во нашето тело се лачи хормонот мелатонин кој ни помага да заспиеме и да ја одржиме соновата состојба во текот на ноќта. Мелатонинот се лачи од епифизата и тоа во поголеми концентрации после 7 часот навечер. На неговата концентрација негативно влијае светлината. Токму затоа е значајно да заспиеме пред 23 часот, во темна и ладна просторија и да не користиме електронски уреди пред спиење (мобилни, таблети, лаптопи, ТВ) кои со своетo зрачење може да го пореметат заспивањето.
Кажете ни нешто повеќе за мелатонинот, како хормон на спиењето. Дали можеме да го најдеме во некои намирници и кои се начините со кои можеме да го внесеме во организмот дополнително?
Иако мелатонинот е животински хормон сепак може да се најде во некои намирници како: домати, компир, грозје и вино, но сепак во овој случај неговите концентрации се незначајни. За да се постигне саканиот приспивен ефект потребно е да се внесе во концентрација од 1мг дневно што може да се постигне само со користење на соодветни додатоци во исхраната.
Иако денес здравиот начин на живот за некои луѓе е само тренд или помодарство, тој е сепак потреба. За оние кои навистина живеат здраво и избегнуваат лекарства како решение за повремени состојби со кои се соочуваат, кажете ни кои се природните начини за справување со несоницата?
Најважно е да се воспостави соодветен хигиено-диететски режим кој опфаќа:
- Одење на спиење во одредено време, најдобро пред 23:00 часот;
- Укинување на попладневно спиење;
- Да не се вечера после 20:00 часот (особено не обилно или тешка храна);
- Да се избегнува кафе, кока кола, руски чај, енергетски пијалоци, цигари и прекумерна употреба на алкохол пред спиење;
- Да се спие во тивка и темна просторија во удобна постела;
- Придржување до програми на вежбање – што придонесува за попуштање на напнатоста и враќање на самодовербата;
- Да не се вежба најмалку 2 часа пред спиење;
- Да не се користат електронски уреди пред спиење (ТВ, лап топ, таблет, ПЦ, мобилен), а наместо тоа да се прочита книга или да се слуша релаксирачка музика.
Што се случува доколку правилната исхрана и физичката активност не делуваат доволно во насока на квалитетот на сонот? Дали има некој друг природен начин кој може да се употреби?
Во согласност со природниот механизам за заспивање на секој од нас, за кој потврдивме дека е одговорен хормонот мелатонин, успешни резултати во борбата со несоницата даваат додатоци во исхраната на база на мелатонин (1мг) , најдобро во комбинација со растителни екстракти од валеријана и маточина. Овие 3 компоненти синергистички не водат до мирен целовечерен сон и тоа:
- Мелатонинот го скратува времето потребно за паѓање во сон;
- Маточината е природен седатив, антидепресив и анксиолитик кој помага при симптоми на ментален стрес како „sleep aid“;
- Валеријаната е добро познат седатив и анксиолитик кој не смирува и го подобрува квалитетот на сонот.
