На кој начин мирисите делуваат на сеќавањата
Сеќавањето е основа за нашата различност, за чувството за себе, за дефинирање на тоа кои сме. Нашите животи се дефинирани од сеќавања, составени од слики, звуци и мириси. Осетот за мирис е една од најстарите човекови способности, а воедно едно од најмоќните сетила што ги поседуваме. Неколку истражувања од пред неколку години, утврдиле дека рецепторите за мирис не се распоредени само на носот, туку нив ги има низ целото наше тело.
Мирисот е најсугестивно сетило, и ниедно друго сетило не остварува толку голема поврзаност со емоциите и сеќавањето, а причината за ова е директната врска во мозокот помеѓу меморијата и мирисот. За разлика од другите сетила кои патуваат преку таламусот, мирисот остварува директна комуникација со две области во мозокот поврзани со емоциите и сеќавањето. Тие делови се амигдала и хипокампус. Направени се бројни истражувања на оваа тема, а бројните бихејвиорални студии демонстрирале дека мирисите поттикнуваат повеќе емотивни сеќавања и подобро го поттикнуваат чувството на „враќање во минатото“ за разлика од фотографиите.
Мирисот најчесто поттикнува позитивни сеќавања поврзани со детството, бидејќи тогаш за прв пат се среќаваме со мирисите и тие се еден од начините на спознавање на светот.
Во овој ран период се формираат повеќето олфакторни сеќавања. Овој феномен, односно поврзувањето на сеќавањето со детството, во популарната култура е познат како Прустов феномен, благодарение на познатиот писател Марсел Пруст, кој во неговото обемно дело, циклусот„ Во потрага по изгубеното време“, го поврзува мирисот на традиционалните француски колачи „мадлени“ со спомени од детството. Овие колачи се најпознатата метафора за сетилноста на спомените и минувањето на времето.
Освен колачите на Пруст, едно познато истражување на оваа тема, покажало дека најмногу носталгични сеќавања буди мирисот на печен леб. Неврологот, Алан Хиршч – Alan R. Hirsch, предводник на ова истражување, исто така заклучил дека луѓето родени пред 30тите години на 20 век, најмногу реагираат на мириси од природата, додека помладите генерации ги поврзуваат своите спомени со вештачки мириси. Овој резултат се должи на растот на индустријализацијата.
За жал, мирисите може да поттикнат и негативни емоции, особено кај лицата со пост-трауматично стресно нарушување – PTSD.
