Ако се земе како посебен критериум само дисфункцијата на сперматозоидите, тогаш 20% од мажите над 18 годишна возраст се класифицираат како супфертилни
Во месецот посветен на машкото здравје, разговаравме со д-р Влатко Ристов, специјалист уролог, од ЈЗУ Општа болница Велес. Зборувавме за превенција, за нивото на свест кај машката популација во врска со нивното здравје, за причините за машка неплодност, како и за најчестите заболувања кај мажите.
Општото мислење кое преовладува е дека мажите и момчињата се помалку информирани од жените за своето здравје, што резултира со ризично сексуално однесување, ретко одење на лекар и полошо здравје. Колку мажите се отворени и информирани за своето здравје?
Се согласувам со тоа дека мажите и момчињата почесто од жените се впуштаат во ризични сексуални односи и ретко посетуваат лекар, но тоа не е последица само на нивната неинформираност за здравјето, туку произлегува и од нивниот мачо став кон оваа сфера од животот. Поради тоа, голем дел од нив не ги применуваат мерките на превенција, а кога проблемот ќе се појави, им треба време да побараат стручна помош.
Според вашето искуство, колку мажите внимаваат на превенција или доаѓаат кога веќе проблемот е тука или болеста е во напредна фаза?
Како што спомнав и претходно, мажите на преглед најчесто доаѓаат кога е веќе присутна симптоматологија на болеста или истата е во понапредната фаза. Но радува фактот што поради многубројните кампањи за машкото здравје во пишаните и електронски медиуми, иако бавно, расте бројот на машката популација која оди на уролог на превентивни прегледи.
Кога прв пат треба да се посети уролог (зборуваме за здрава личност) и колку пати годишно треба да се прават уролошки прегледи?
Секој маж треба да извршува преглед кај уролог еднаш годишно по 50-тата година, независно од тоа дали има симптоми поврзани со мокрењето. Во развиените европски земји, редовните годишни уролошки прегледи се задолжителни по 40-тата година од животот.
Важен податок за ракот на тестиси е дека тој најчесто се јавува кај мажи помлади од 35 години. Што е важно да се истакне за оваа болест и кои се најчестите симптоми? Воедно, колку е важен самопрегледот и колку често треба да се практикува?
Карциномот на тестиси е најчесто малигно заболување кај мажите на возраст од 15 до 40 години. Етиологијата не е позната. Постојат показатели кои упатуваат на почеста појава на карциномот на тестис кај мажи со вродени анатомски и хромозомални абнормалности (крипторхизам и Клинфелтеров синдром), траума на тестиси или фамилијарна анамнеза. Типични симптоми поради кои мажите се јавуваат на преглед кај лекар се оток или чвор на тестисот кој може да биде безболен или умерено болен, потоа осет на нелагодност или затегање во тестисот без опиплив чвор, промена на бојата на скротумот над тестисот, болна ејакулација или крв во ејакулатот. Болеста е брзопрогредирачка и поради тоа е важна навремена дијагностика и превентивни самопрегледи со бимануелна палпација на тестисите, најчесто при туширање.
Кои уролошки состојби предизвикуваат стерилитет? Дали можеби располагате со статистика и информации за машката неплодност во Македонија за која се смета дека е во пораст?
Машката неплодност е многу значаен глобален медицински и социјален проблем. Посебно загрижува што преваленцијата на машката неплодност се зголемува. Ако се земе како посебен критериум само дисфункцијата на сперматозоидите, тогаш 20% од мажите над 18 годишна возраст се класифицираат како супфертилни. Кај 10-20% од пациентите, уролошка причината за стерилитет е примарно оштетување на тестисите (хромозомски нарушувања, крипторхизам, зрачење, воспаление на тестисите, траума, лекови). Кај 15-35% од неплодните мажи има варикоцела (проширени вени во скротумот), а кај 5% постои опструкција на семеводниот тракт (агенезија на семеводи, стекната опструкција или вазектомија). Кај мал процент кај пациентите со стерилитет, причината е еректилната дисфункција.
Кои здравствени навики се потребни за да се подобри машката плодност?
Постојат повеќе ризик фактори кои треба да се избегнуваат во цел на подобрување на машката плодност. Тука спаѓаат: пушење, наркотици, хроничен алкохолизам, земање стероиди, премногу интензивни вежби, недоволен внес на витамин Ц и цинк во исхраната, изложеност на токсини (олово, пестициди, радиоактивни супстанци, бои, тешки метали), анемија, стрес.
Чест машки здравствен проблем е зголемувањето на простатата. Кои се главните симптоми на бенигна хиперплазија на простата (БХП) и на која возраст се појавува?
Симптомите на бенигна простатична хиперплазија се поделени на опстуктивни (storage) и иритативни (voiding). Опструктивни симптоми се: колебање или напор при почеток на мокрење, слаб или испрекинат млаз, терминално капење, чувство на недоиспразнетост на мочен меур, болка во тек на мокрење, континуирано неконтролирано мокрење. Иритативни симптоми се: зачестено дневно и ноќно мокрење, нагон за итно мокрење, печење при мокрење, итно неконтролирано мокрење. БПХ почнува во 40-тата или 50-тата година од животот. Преваленцата расте со возраста. Кај мажите од 50 години изнесува 50%, а кај постари од 80 години – 90 %.
Кај повозрасните мажи чест е и проблемот со уринарна инконтиненција. Како да се подобри квалитетот на живот кај оваа загрозена група?
Уринарната инконтинеција кај повозрасните мажи е специфичен проблем кој бара комплетна евалуација и соодветно на тоа, правилен третман. Тој се состои од промена на животниот стил во поглед на умерен внес на течности, избегнување на алкохол, кофеин и газирани пијалоци, намалување на телесната тежина. Од медицински помагала кои се користат за евакуација на неволно испуштената урина се високоапсорптивни производи во облик на тампони, перничиња и влошки, уринарни кондоми и катетери. Како активен третман може да се применат вежби за јакнење на мускулатурата на карличното дно, потпомогнати со биолошка повратна спрега и електростимулација, како и вежби за повторно воспоставување на контрола на мочниот меур. Ако овие основни мерки не бидат ефикасни, тогаш кај пациентите се применува фармаколошка терапија или хируршка интервенција од страна на уролог.
За крај, која е вашата порака или совет со цел подобрување на машкото здравје?
Мојата препорака до сите момчиња и мажи е постојно унапредување на својата здравствена култура, подобрување на квалитетот на животниот стил, примена на мерките за превенција и навремени и редовни посети кај уролог.
