Анестезијата не само што воведува во сон-таа ја нарушува комуникацијата помеѓу мозочните клетки
Звучи чудно кога би кажале дека се уште не го разбираме механизмот на дејство за една од најчестите медицински интервенции – општа анестезија. Истражувачите во Австралија само што направија чекор повеќе кон ново сознание дека еден од најчесто користените анестетични лекови не само што нè воведува во сон; туку ја нарушува комуникацијата помеѓу мозочните клетки.
Истражувањето е направено на лекот пропофол, супер-популарен анестетик кој се користи како една од опциите за извршување на операции низ целиот свет. Моќен седатив, кој се смета дека нè воведува во сон преку својот ефект врз системот на невротрансмитери на ГАБА, главниот регулатор на циклусите на спиење и будење во мозокот.
Но, секој што го почувствувал неговото дејство ќе знае дека будењето од општа анестезија е едно сосема поинакво чувство од вообичаена утринска поспаност.
Освен тоа, некои луѓе доживуваат сериозни несакани ефекти, па затоа научниците се обидуваат да дознаат што друго и на каков начин делува на мозокот.
Користејќи примероци на живи невронски ќелии од стаорци и овни, истражувачите ја следеле активноста на невротрансмитерите со помош на микроскопот со супер резолуција и откриле дека пропофол се меша со клучен протеин што нервните клетки го користат за да комуницираат едни со други.
Овој протеин, наречен синтаксин1А, се наоѓа и кај луѓето. Комуникацијата на невроните е посредувана невротрансмисија со помош на синтаксин-1А-при што секој неврон е во врска со друг неврон благодарение на оваа невротрансмисија.
Според научницте новото сознание е дека анестетикот го сопира овој протеин (1А синтаксин), кое од своја страна води до прекинување на нормалните врски помеѓу мозочните клетки, за одреден временски период.
„Откривме дека пропофолот го ограничува движењето на [синтаксаин1A], кој е неопходен во синапсите на сите неврони за да тие комуницираат правилно. Ова ограничување води до намалена комуникација помеѓу невроните во мозокот“, вели еден од водечките автори на студијата, –докторант Adekunle Bademosi од Институтот за истражување на мозок во Квинсленд (QBI).
Истражувачите сметаат дека ова нарушување би можело да биде клучно за тоа како пропофол овозможува операција без болка – прво делува како нормална пилула за спиење, а потоа ги води до прекин на комуникација помеѓу невроните во мозокот-практично го исклучува мозокот.
Резултатите на тимот се значаен чекор напред во разоткривање на долготрајната медицинска мистерија, за тоа како делува анестезијата.
„Ова прашање е старо 180-години и се уште е една од нерешените мистерии во медицината“, изјавил постар автор на студијата, Бруно Ван Свиндерен од Институтот за истражување на мозок во Квинсленд (QBI).
Според него, тешко е да се најде одговор на ова прашање бидејќи сите хипотези за објаснување на десјтвото на општа анестезија се движат паралелно со нашите сознанија за тоа како работи мозокот.
За да се разбере како се движат протеините во синапсите – (поврзувачки точки меѓу нервните клетки) – научниците требало да знаат како функционира синаптичкиот процес, ова откритие во 2013 година добива Нобелова награда.
Во време кога техниките за снимање/визуелизација напредуваат, веројатно очекуваме истражувачите уште повеќе да ја разоткриваат мистеријата за дејството на анестезијата.
Се разбира дека е потребно да се направат повеќе истражувања за да може да се воспостави причино-последична врска за тоа како пропофолот го нарушува дејството на синтаксин1А, но исто така треба да се тестираат и други видови на анестетици.
Ван Свиндерен смета дека е можно сите анестетици да делуваат на овој начин, бидејќи сите тие имаат важна заедничка карактеристика – сите се врзуваат за мастите, а мастите се наоѓаат во клучните точки на размена на невротрансмитери во нашите синапси.
Никогаш не било јасно зошто анестезијата понекогаш предизвикува проблеми особено кај луѓето со нестабилна комуникација помеѓу мозочните клетки, на пример кај деца чии мозоци сеуште се развиваат или кај лица со Алцхајмер или Паркинсонова болест. Овој новооткриен механизам може да биде причина.
