Во сржта на ефективен одговор на потенцијалните идни пандемии на грип е силен, здравствен систем кој вклучува соодветно обучени и платени здравствени работници, функционални системи за вода, канализација и хигиена, квалитетни лабораториски услуги за брза дијагностика, пристап до медицински производи, вклучувајќи и вакцини и сигурни системи за следење и пријавување на заразени случаи.
Во септември 2018 година, на лет од Дубаи до Њујорк кај 100 патници се појавија респираторни симптоми, кои предизвикаа загриженост кај здравствените екипи дека можеби во авионот некој ја носи сериозната респираторна болест наречена MERS-CoV (Блиско Источен респираторен синдром корона вирус). Тогаш патниците беа ставени во карантин сè додека не се извршат сите потребни здравствени проверки и тестирања. Тие покажаат дека неколку од патниците, всушност, биле заразени од вирусот на инфлуенца, којшто може лесно да се шири кога луѓето се во близок контакт или повеќе часа престојуваат во затворени простори, како што се аеродромите и авионите.
Болест со уникатни карактеристики
Мнозинството не го сметаат сезонскиот грип за сериозна болест, најчесто бидејќи симптомите со коишто се манифестира, вклучувајќи главоболка, течење на носот, кашлица и мускулна болка може да се сметаат за симптоми на потешка настинка. Сепак, податоците покажуваат дека сезонскиот грип убива до 650.000 луѓе секоја година на глобално ниво.
Оттука, експертите потенцираат за важноста на вакцините против грип, особено кога стануваат збор малите деца, постарите лица, бремените жени или луѓето кои имаат слаб и ранлив имунолошки систем. Она што повеќето од нас го сметаат за настинка, е всушност сезонски грип, наречен по ова име бидејќи се појавува двапати годишно во најстудената сезона (еднаш во зимскиот период на Северната хемисфера и еднаш во зимскиот период на Јужната хемисфера) во пределите со умерена клима во светот и циркулира низ целата година во тропските и субтропските предели.
Вирусот на инфлуенца или сезонски грип постојано мутира и кога се појавува нов вирус кој лесно може да ги инфицира и да се шири помеѓу луѓето коишто немаат создадено имунитет против истиот може да се претвори во пандемија.
„Нова пандемија предизвикана од нов вирус на инфлуенца ќе се појави со сигурност, но не знаеме кога ќе се случи, кој сој од вирусот ќе биде и колку ќе биде сериозна болеста. Токму оваа несигурност го прави грипот многу различен од многу други патогени“, вели д-р Венкинг Џанг, менаџер на Светската програма за грип на Светската здравствена организација.
Во 2018 година се одбележа 100-годишнината од една од најкатастрофалните кризи на јавното здравје во модерната историја, пандемијата на грип од 1918 година, позната како шпански грип.
Додека грипот е поопасен и смртоносен за многу млади или постари лица, на пример, пандемијата на грипот од 1918 година, била невообичаено фатална кај мажите на возраст од 20 до 40 години.
Пандемијата на инфлуенца би можела да има значителни влијанија врз целокупното функционирање на здравствениот систем во една земја, бидејќи во голема мера ќе влијае на ресурсите и здравствените работници. Исто како и многу други болести, пандемиите на грип особено влијаат на сиромашните и социјално маргинализираните заедници.
Сепак, светот изгледа многу поинаку отколку пред 100 години. За разлика од светот погоден од пандемијата на грипот од 1918 година, сега имаме антивирални лекови, вакцини, и дијагностички тестови. Експертите сметаат дека за следната потенцијална пандемија на грип, сè уште има предизвици, особено обезбедување на оптимална глобална соработка меѓу сите земји во светот и дефинирање на механизми кои ќе овозможат пристап до вакцини, третмани и дијагностика за секого и секаде.
Дали сме подготвени за следната пандемија на грип?
Епидемиите на пандемиски грип се непредвидливи. Еден милион луѓе ширум светот починаа во епидемија од 1957 година, која започна во Кина, но се прошири низ целиот свет. Во 1968 година, уште една епидемија чинеше околу 1-3 милиони животи.
Пандемијата на свински грип А (H1N1) од 2009 година започна во Мексико, каде што предизвика сериозно заболување кај претходно здрави возрасни лица и брзо се прошири во повеќе од 214 земји и прекуокеански територии или заедници. Во оваа пандемија се смета дека помеѓу 105.000 и 395.000 луѓе умреле.
СЗО и партнерите развиваат ре-обновена стратегија за глобална заштита од инфлуенца која ќе биде претставена оваа година и којашто ќе ги поддржи земјите во развојот на капацитетите за превенција и контрола на сезонски грип.
Овие национални напори ќе создадат поголема глобална подготвеност за следната пандемија. Стратегијата се фокусира на три приоритети:
- јакнење на подготвеноста за пандемија;
- проширување на сезонската грижа за превенција и контрола;
- истражување и иновации коишто вклучуваат подобрено моделирање и предвидување на појава на епидемии на грип, заедно со развојот на нови вакцини, вклучувајќи можна универзална вакцина против грип која ќе дејствува против сите соеви на вирусот на инфлуенца.
Сепак, развојот и дистрибуцијата на вакцината за време на пандемија може да потрае и до една година. Ова значи дека нефармациските мерки, односно активности што може да ги преземат поединци, вклучувајќи престој во домот кога се болни и често миење на рацете, ќе бидат критични.
Организациите, исто така, би можеле да преземат мерки како што се спроведување на мерки за ограничување на одредени собири каде што вирусот лесно може да се шири. СЗО во моментов развива насоки за таквите мерки кои ќе се изработат во корелација со доказите, како и искуството од пандемијата од 1918 и 2009 година.
Сепак, дури и со најдобрите мерки за превенција и контрола на инфекцијата, некои луѓе сè уште ќе се разболат од грип, а за оние со тежок грип, постојат ефективни антивирусни лекови за да го излечат. Денес, помалку од половина од сите земји имаат план за подготовка на пандемијата за грип и не е изненадувачки фактот дека земјите со ниски приходи, кои се борат да ги зајакнат своите системи за примарна здравствена заштита, честопати немаат ресурси за да развијат и спроведат планови за справување со пандемија.
Во сржта на ефективен одговор на потенцијалните идни пандемии на грип е силен, здравствен систем кој вклучува соодветно обучени и платени здравствени работници, функционални системи за вода, канализација и хигиена, квалитетни лабораториски услуги за брза дијагностика, пристап до медицински производи, вклучувајќи и вакцини и сигурни системи за следење и пријавување на заразени случаи.
„Сè уште имаме предизвици со подобрување на меѓународната координација и мобилизирање на одржливи ресурси за подготвеност и истражување за да направиме подобри вакцини, антивируси и дијагностика. Што е најважно, овие контрамерки треба да бидат достапни за сите земји, особено оние со најмалку ресурси, бидејќи тие ќе бидат најранливи во следната пандемија на грип. Пандемичниот грип е значајно јавно прашање во областа на здравството кое не можеме да го спречиме, елиминираме или игнорираме“, потенцира д-р Џанг.
