Кај повеќето луѓе цревата се празнат во исто време и тие најдобро работат ако не се спречени во следењето на утврдената рутина. Најдобро е кога тие се празнат три пати на ден, но постојат многу случаи каде тоа се случува одвај три пати во неделата, што кај луѓето предизвикува многу непријатности.
Тешкото и нередовното исфрлање на тврдата и мала столица се нарекува опстипација или запек. Повремените напади на запек не се знак за загрижување, додека кај хроничните е потребно да се испита примарното нарушување. Најчеста причина за опстипација е исхраната сиромашна со растителни влакна и течности.
Внесот на прекумерни количества алкохол или кафе, исто така, предизвикува запек. Долгиот период на лежење или седење и изостанувањето на физичка активност значајно влијаат на забавеното работење на цревата. Одредените видови на нарушувања, како хипотироидизам (диспропорција помеѓу потребата на ткивата за тироидни хормони и способноста на штитната жлезда за излачување на материи) и депресијата, како и употребата на одредени лекови можат да доведат до заапек. Меѓу другото, вообичаено е по хируршка интервенција на стомакот да дојде до опстипација, како и по породувањето и кај лицата со хемороиди, кога празнењето на цревата предизвикува болка.
Причини за појава на запек
Најчести причини за појава на запек се:
- недоволно внесување на течности или дехидратација;
- недоволна консумација на храна богата со растителни влакна;
- отсуство на физичка активност;
- синдром на нервозни црева;
- промени во начинот на живот (диета, патување, бременост и сл.);
- стрес;
- игнорирање на потребата за празнење на цревата или одложување на празнењето;
- честа употреба на лаксативи;
- болести на тироидната жлезда (хипотироидизам), Паркинсонова болест, висок крвен притисок, депресија, хемороиди;
- одредени лекови.
Хроничниот запек може да биде поврзан и со нарушување на функционирањето на дебелото црево, па затоа е потребен преглед и консултација со лекар. Ако запекот е последица на начинот на живот, постојат неколку мерки кои можете да ги преземете за да се ослободите од него или да го скратите неговото траење.
Храна со растителни влакна
Најчеста причина за запек е недостатокот на растителни влакна во исхраната. Тие се поврзуваат со вода во цревата, набабруваат и помагаат организмот да ги исфрли фекалиите полесно, заедно со насобраните токсини. За да се справите со симптомите консумирајте: јаболки, грав, компири, моркови, кафеав ориз, сушени модри сливи, пченични никулци, свежо овошје, зелен зеленчук, сите видови јаткасти плодови (лешници, бадеми, ореви), семки од тиква, сончоглед, брокули, грашок.
Ленено семе
Семето на ленот се користи за заштита на слузокожата, а поради својството да омекнува, се употребува против запек и за чистење на цревата. Мелените семки од лен, од една страна ја омекнуваат содржината на цревата, а од друга страна ги „подмачкуваат“ цревата и го олеснуваат движењето на содржината низ нив. За превенција од опстипација (запек), се препорачува секојдневно консумирање една лажица мелено семе од лен, како додаток на основниот оброк. Важно е да се истакне дека овој природен лек не е воопшто штетен, па затоа, без страв можете да го користите како додаток на јадењата. Освен што помага кај запекот, лененото семе го намалува холестеролот, ја поттикнува детоксикацијата на организмот, го намалува ризикот од рак на дојка и од други видови карцином.
Вода
Секој човек кој страда од запек треба да пие доволно количество вода. Пијте по неколку голтки на секој половина час, а добро би било во водата да додадете малку мед или цитрусов сок.
Лимон
Секогаш можете да користите лимон за лекување на запекот, кој истовремено го прочистува дигестивниот систем. Потребен ви е сок од половина лимон кој ќе го додадете во чаша топла вода. Додадете малку морска сол и малку мед. Пијте ја течноста рано наутро на празен стомак. За рок од 2-3 дена симптомите на запек ќе исчезнат.
За брзо отстранување на запекот и воспоставување на нормален режим на празнење на цревата постојат ефикасни и сигурни природни препарати. Такви примери се лактулозата и крушината чија комбинација претставува сигурно и ефикасно решение против тврда столица и опстипација без несакани ефекти.
Лактулозата е всушност шеќер (дисахарид) која при доаѓањето во дебелото црево се разградува од страна на бактериите на цревната микрофлора до органски киселини со мала молекулска маса. Притоа тие делуваат осмотски т.е. предизвикуваат зголемување на секрецијата на вода во луменот на тенкото и дебелото црево и со тоа зголемување на цревната содржина. Претставува безбеден за употреба препарат кој можете да го набавите како отц во сите аптеки. Можно е да се зема независно од оброкот, само е битно да се зема со поголема количина на вода. Честа појава на опстипација има и за период на бременост, па и во тој случај земање на препарат кој содржи само лактулоза е потполно безбеден за употреба и за време на бременоста. Може да се зема и во комбинација со други лекови, бидејќи нема познати интеракции со ниеден лек.
Екстрактот од кора од крушина делува преку 2 механизма:
- Контактна стимулација на мотилитетот на дебелото црево (со стимулација на неуроните, се поттикнува мотилитетот);
- Го регулира процесот на секреција, спречува апсорпција на вода и електролити (антиапсорптивен ефект) и ја засилува пропустливоста на меѓуклеточните врски, што ја зголемува секрецијата на вода во луменот на цревата.
Ваквата комбинација може да се најде во облик на прашок кој се раствора во вода и се пие свежо подготвен. Поволен ефект се постигнува со еднократна примена на ден, без појава на стомачни грчеви, а природните состојки не предизвикуваат навикнување и можат да се користат подолг временски период.
Прим. д-р Ацо Николов
