Терминот „спектар“ во аутистичниот спектар на нарушувања се однесува на широк спектар на симптоми и нивниот степен на сериозност.
Аутистичниот спектар на нарушувања е поврзан со развојот на мозокот и влијае на тоа како едно лице ги перцепира другите и како социјализира со нив, притоа предизвикувајќи проблеми во социјалната интеракција и комуникацијата. Ова нарушување, исто така, вклучува ограничени и повторливи модели на однесување. Терминот „спектар“ во аутистичниот спектар на нарушувања се однесува на широк спектар на симптоми и нивниот степен на сериозност.Аутистичен спектар на нарушувања вклучува состојби кои претходно се сметале за одделни – аутизам, Аспергеров синдром, детско дезинтегративно нарушување и первазивно развојно нарушување.
Аутистичен спектар на нарушувања започнува во раното детство и на крајот предизвикува проблеми во функционирањето во општеството, односно во училиштето и на работното место. Честопати децата покажуваат симптоми на аутизам во текот на првата година. Додека не постои лек за нарушување на аутистичен спектар на нарушувања, раното третирање може да направи голема разлика во животот на многу деца.
Некои деца покажуваат знаци на аутистичен спектар на нарушувања во раното детство, меѓу кои почести се намален контакт со очите, рамнодушност кон родителите и при довикување на нивното име. Други деца може да се развиваат нормално во првите неколку месеци или години од животот, но потоа одеднаш да станат повлечени или агресивни или да ги загубат јазичните вештини што претходно ги стекнале.
Секое дете со аутистичен спектар на нарушувања веројатно има единствен модел на однесување и ниво на сериозност. Некои деца со аутистичен спектар на нарушувања имаат тешкотии во учењето, други имаат знаци на пониска интелигенција од онаа што е нормална за другите деца на таа возраст, трети, пак, имаат нормална до висока интелигенција, но имаат проблеми да комуницираат и да го применат она што го знаат во секојдневниот живот, како и да се прилагодуваат на социјалните ситуации.
Поради уникатната мешавина на симптоми кај секое дете, понекогаш тешко може да се утврди сериозноста на нарушувањето.
Социјална комуникација и интеракција
Дете или возрасен со аутистичен спектар на нарушувања може да има проблеми со социјалната интеракција и комуникација, притоа вклучувајќи ги било кои од овие знаци:
- Не одговора на своето име или на моменти делува дека не слуша;
- Се спротивставува на гушкање и држење и делува дека повеќе сака да игра само, повлекувајќи се во својот сопствен свет;
- Има слаб контакт со очите и му недостига израз на лицето;
- Не зборува или има одложен говор или ја губи претходната способност да кажува зборови или реченици;
- Не може да започне или да продолжи да зборува и зборува само кога сака да побара нешто;
- Зборува со абнормален тон или ритам;
- Повторува зборови или фрази, но не разбира како треба да ги користи;
- Не изразува емоции или чувства;
- Несоодветно се приближува кон социјална интеракција со тоа што е пасивен, агресивен или немирен;
- Има потешкотии во препознавањето на невербални знаци, како што се изразите и гестикулациите на лицето и телото или тонот на гласот на на другите луѓе.
Модели на однесување
Дете или возрасен со аутистичен спектар на нарушувања може да има ограничени или повторливи модели на однесување, интереси или активности, притоа вклучувајќи ги било кои од овие знаци:
- Прави повторувачки движења, како што се лулање или ракување;
- Прави активности кои можат да предизвикаат самоповредување, како што се гризење или удирање со главата;
- Развива специфични рутини или ритуали и станува вознемирен при најмала промена на истите;
- Има проблеми со координацијата или има чудни шеми на движење, како што е несмасност или одење на прсти;
- Фасциниран е од деталите на предметите, како на пр. тркалцата на автомобилот за играње, а воедно не ја разбира целта или функцијата на истите;
- Е невообичаено чувствителен на светлина, звук или допир, но сепак може да биде индиферентен на болка или температура;
- Не го привлекуваат имитативни игри;
- Се фиксира на предмети или активности со абнормален интензитет или фокус;
- Има специфични преференции за храна, односно јаде само неколку видови храна или одбива храна со одредена текстура.
Причини за појава на аутистичен спектар на нарушувања
Појавата на аутистичен спектар на нарушувања не се поврзува со ниту една позната конкретна причина. Со оглед на комплексноста на нарушувањето и фактот дека симптомите и сериозноста варираат, можни се многу причини кои влијаат на појавата на нарушувањето. И генетиката и животната средина можат да играат улога.
Генетика
Се чини дека неколку различни гени се вклучени во аутистичен спектар на нарушувања. За некои деца, аутистичен спектар на нарушувања може да биде поврзано со генетско нарушување. За други деца, генетските промени може да го зголемат ризикот од појава на аутистичен спектар на нарушувања. Сепак, другите гени можат да влијаат на развојот на мозокот или на начинот на кој мозочните клетки комуницираат, или тие може да ја утврдат сериозноста на симптомите. Некои генетски промени се чини дека се наследени, додека други се случуваат спонтано.
Фактори на животната средина
Истражувачите во моментов истражуват дали факторите како што се вирусни инфекции, лекови или компликации за време на бременоста, или загадувачи на воздухот играат улога во поттикнувањето на аутистичен спектар на нарушувања.
