Просовидните житни растенија спаѓаат во истата фамилија со вистинските, но од нив се разликуваат по некои морфолошки и биолошки својства
Овие растенија се само пролетни видови и се одгледуваат во топли климатски подрачја. Разлики постојат и во бројот на примарните коренчиња, градбата и големината на стеблото и лисјата. Исто така, и зрното се разликува според градбата. Зрното на просовидните житарки нема браздичка по неговата должина, како што има зрното кај вистинските житни растенија. Во хемискиот состав постојат одредени разлики, како помеѓу растенијата од двете групи, така и меѓу растенијата во групата.
Овесот – Avena sativa L. е култура со висока биолошка вредност, но и покрај тоа малку е застапен во исхраната на човекот. Овесот е богат со белковини (12%), есенцијални аминокиселини, шеќери, многу витамини и минерали. Поради содржината на овие хранливи материи овесот се вбројува во постојаните придружници на главната трпеза.
Зрното е издолжено, поситно од зрното на пченицата и покриено со плевици, меѓутоа постојат и голозрнести сорти, за кои не е потребно лупење. Лупеното овесно зрно е лесно сварливо и се употребува за правење на каши, диетален леб, овесни снежинки, бунгур за варење итн. Енергетска вредност на 100 gr зрна изнесува 1640 kJ.
Оризот – Oryza sativa L. во светски размери е многу распространето жито, а кај азиските народи претставува најзначајно житно растение во исхраната. Но, исто така и на трпезите од целиот свет се наоѓаат јадења направени од ориз.
Зрното е обвиткано со плевици и е потребно нивно лупење. Оризот, независно во која форма се користи, претставува лесно сварлив прехранбен производ, богат со скроб, а сиромашен со белковини и масти. Енергетската вредност на интегралното зрно (карго) изнесува 1610 kJ/100 gr. Во подрачјата каде што населението исклучително се храни со глазиран ориз има појава на болеста бери-бери, односно недостиг од витаминот B1.
Пченката – Zea mays L. е култивирано растение чие зрно се употребува за исхрана на човекот и добитокот, но денес се повеќе се користи како суровина во различни индустрии. Бидејќи зрното не содржи витамин B3 (PP), при постојана употреба, исто како ‘ржта предизвикува пелагра. Пченката е со просечна енергетска вредност од 1660 kJ/100 gr. Постојат девет подвидови пченка кои се разликуваат според морфолошките и биолошките својства, како и според надворешната и внатрешната градба на зрната, од кои најраспространети се: забовидната, тврдата, шеќерната и пукливата пченка.
Забовидната пченка – Zea mays indentata – dentiformis Sturt. се одликува со крупно зрно, со мала вдлабнатинка на горниот дел која му дава форма на коњски заб, по што го добила и името. Најчесто зрното е со златножолта боја, со мазна површина, со силно развиен брашнест ендосперм во центарот и врвот на зрното. Овој подвид пченка претежно се употребува за добиточна храна или за суровина во различни индустрии.
Тврдата пченка – Zea mays indurata Sturt. има поситно, испупчено и сјајно зрно, со силно развиен стаклест ендосперм. Бојата на зрното може да биде: жолта, бела, црвена, модра итн. Овој подвид содржи поголемо количество белковини од забовидната и затоа најмногу се употребува за варење или за производство на брашно.
Шеќернта пченка – Zea mays saccharata Korn. Подвид со крупно или среднокрупно зрно, со непостојана форма на зрното, сплескано и помалку аглесто, со збрчкана површина и целосно исполнето со стаклест ендосперм. Во многу земји, зрното се користи за варење и конзервирање, кога е во фаза на млечно-восочна зрелост.
Пуклива пченка – Zea mays everta Sturt. Овој подвид има ситно зрно, со силно развиен стаклест ендосперм. Кај зрното постојат две форми: оризна и бисерна. Зрното се употребува за правење пуканки. При загревање на зрното под притисок на ендоспермот се раскинуваат обвивките на зрното и тој излегува надвор во вид на снежно бела маса.
Просото – Panicum sp. L. во светот е застапено со над 400 видови од кои само три се најзначајни за производството, а за човечка храна два вида: обичното – Panicum milliaceum L. и италијанското просо – Panicum italicum L.
Зрното е ситно, топчесто и срастено со плевиците. Бојата на плевиците ја одредува и бојата на зрното. Се употребува во земји и краишта со слаба економска моќ, за поготвување каша и леб. Бидејќи е многу богато со фосфор, железо и витамините B3 и B5, просото претставува комплетен прехранбен производ. Најквалитетната боза, како освежителен пијалак, се произведува од просо. Просото-бисер има енергетска вредност од 1650 kJ/100 gr.
Сирак – Sorghum vulgare L., во многу земји се одгледува како лебно растение. Зрното може да биде плевичесто или голо. Според хранливата вредност е слично со зрното од пченката. Од зрното се произведува: брашно (кое дава слабо квалитетен леб), скроб, гликоза, пиво и специјален пијалак ,,малта”. Зрното може да се користи за подготвување разни каши или додатоци на главните јадења. Од стеблото на шеќерниот сирак во некои земји се произведува и сладок сируп, мармалад, слатко. Зрната со обоен ендосперм содржат поголемо количество танин, па затоа имаат горчлив вкус. Брашното содржи околу 11% белковини. Неговата енергетска вредност изнесува 1610 kJ/100 gr. Брашното од сиракот е поблаго во споредба со пченичното и од него може да се направат многу вкусни производи, без додавање засладувач. Тестенините од сиракот, исто така се со извонреден вкус.
