Повеќето од лицта кои стануваат сексуално активни се изложени да добијат високо или ниско ризични генитални ХПВ типови на возраст од 25 години, но само 2-3% од овие лица развиваат видливи генитални брадавици. Така што повеќето од нас се заразени, но малкумина се засегнати.
Оралните карциноми или рак на главата и вратот вклучуваат рак на устата, усната и јазикот, како и рак на крајниците, хранопроводот, ларинксот (гласната кутија), назофаринксот (површината што го поврзува носот и грлото) и тироидната жлезда. Дали само пушењето и пиењето може да го зголемат ризикот за развој на рак на устата и грлото?
Некои видови на орален карцином се поврзани со инфекција на хуманиот папилома вирус (HPV) во устата и грлото.
Во Англија, околу 5,400 луѓе беа дијагностицирани со орален карцином во 2011 година.
Што предизвикува орален карцином?
Со години постои тврдењето дека главните фактори за ризик за развој на орален карцином се алкохол и пушење или џвакање тутун. Но, постојат се повеќе докази дека инфекцијата во устата со ХПВ е главна причина за орален карцином.
Околу 25% од устата и 35% од рак на грлото се поврзани со ХПВ, но точните бројки варираат помеѓу различни студии, најверојатно поради различни начини на тестирање за да се открие вирусот или различни нивоа на пушење и други фактори на ризик.
Откривањето на вирусот на ХПВ во примерок од луѓе кои имаат орален карцином не значи дека ХП Вирусот го предизвикал ракот. Вирусот станува дел од генетскиот материјал на клетките на ракот, и ги стимулира нивното растење.
Како може да се заразам со HPV во устата?
Постојат повеќе од 100 видови на ХПВ, а околу 15 се поврзани со рак. Овие 15 се познати како високо-ризични ХПВ типови.
Видовите на HPV кои се наоѓаат во уста се скоро целосно сексуално преносливи, па затоа е веројатно дека оралниот секс е примарен пат за нивно добивање. Високо ризичните типови на ХПВ исто така се пренесуваат преку вагинален и анален секс и се поврзани со:
- рак на матката;
- вулвален и вагинален карцином;
- анален рак;
- рак на пенисот;
- ларингеален карцином;
- рак на тонзила.
Некои типови на хуман папилома вирусот може да се пренесат преку контакт на кожа со кожа и да предизвикаат брадавици, вклучувајќи и генитални брадавици. Видовите на ХПВ кои предизвикуваат видливи брадавици се со низок ризик и не се исти типови кои предизвикуваат рак.
Повеќето од лицта кои стануваат сексуално активни (околу 90%) ќе бидат изложени да добијат високо или ниско ризични генитални ХПВ типови на возраст од 25 години, но само 2-3% од овие лица развиваат видливи генитални брадавици. Така што повеќето од нас се заразени, но малкумина се засегнати.
Постојаната орална ХПВ инфекција е фактор на ризик за развој на орофарингеален рак поврзан со ХПВ. Преваленцата на било кој тип на ХПВ во усната празнина за мажите и жените е околу 6,9%. Меѓутоа, кога е одвоена по пол, таа е значително поголема кај мажите (10%) во споредба со жените (3,6%). Оралната ХПВ инфекција е поврзана со одредени сексуални однесувања, при што ризикот се зголемува со бројот на орални партнери во текот на целиот живот. Кај здрави индивидуи, стапката на клиренс за орална ХПВ инфекција во 6 месеци изнесува околу 40%.
Како влијае бројот на сексуални партнери:
Факторите на ризик за да некој човек добие орален карцином се поврзани и со сексуалното однесување и тие вклучуваат:
- орален секс еднаш или повеќе пати во животот;
- орален секс со четири или повеќе луѓе во вашиот живот;
- орофарингеалниот карцином поврзан со ХПВ е два пати почест кај мажите отколку жените, и е најчест кај хетеросексуалните мажи во 40-тите и 50-тите години (во споредба со стапките кај хомосексуалните мажи).
Ова покажува дека вршењето на кунилингус (орален секс на жена) е поризично одколку фелацио (орален секс на маж). Ова се чини контрадикторно, но концентрацијата на ХПВ во потенка, влажна кожа на вулвата е многу повисока од количината на вирус кој може да се испушти од погустата, сува кожа на пенисот, а тоа влијае на тоа колку лесно вирусот се пренесува.
Она што е дефинитивно познато е дека другите инфекции од типот на херпес, кламидија, сифилис и гонореа се пренесуваат преку орален секс, така што има смисла да се заштитите себе си и вашиот сексуален партнер со практикување на побезбеден орален секс.
Како ХПВ предизвикува рак?
Хуман папилома вирусот не предизвикува директно рак, но предизвикува промени во клетките кои се заразени(на пример, во грлото или грлото на матката), а потоа овие клетки можат да станат канцерогени.
Многу малку луѓе заразени со ХПВ ќе развијат рак. Во 90% од случаите, инфекцијата природно се ослободува од телото во рок од две години со подобрување на имунитетот.
Сепак, луѓето кои пушат имаат помала веројатност да се „самоисчистат“ и да се ослободат од вирусот од нивното тело. Ова е затоа што пушењето ги оштетува специјалните заштитни клетки во кожата наречени клетки за имунолошки надзор, овозможувајќи вирусот да опстојува. Рак на грлото на матката и вулвата е ретка болест кај жени кои не пушат, освен ако нивниот имунолошки систем не е ослабен заради друга причина (имуносупресија).
Ако се случи промена на клетките, може да потрае долго – дури и децении.
Како да се заштитиме и дали HPV вакцината може да им помогне на мажите, како и на жените?
Да. Во Велика Британија, на девојчињата на возраст од 12 и 13 рутински им се дава вакцина против ХПВ. Ова е затоа што е познато дека скоро сите случаи на рак на грлото на матката се поврзани со ХПВ и дека вакцината нуди заштита кај жените и од рак на вулва и вагина поврзани со ХПВ.
Покрај тоа, веројатно ќе ги заштити од анален и орален карцином. Во моментов не постои убедлив доказ дека вакцината ќе заштити од орален карцином, но е логички и веројатно, бидејќи ХПВ предизвикува рак на уста, грло и анус на ист начин како што предизвикува рак на грлото на матката.
Со текот на времето, со оглед на тоа што HPV вакцината го намалува бројот на случаи на ХПВ инфекција кај жените, ХПВ ќе станат поретки во општата популација, па затоа ќе влијае на помалку мажи, како и на помалку жени.
Безбеден орален секс?
И додека со практикување на орален секс сте сигурни дека нема ризик за бременост, тој е исто толку ризичен колку и коитус бидејќи го носи истиот ризик за добивање на инфекција.
Кондомот и понатака останува безбеден избор бидејќи делува како бариера. Мембраната за орална употреба е многу тенка, мека пластика која се става преку преку гениталиите на жената може да заштити од инфекција.
