Главна прехрамбена и терапевтска цел при дијареа е да се избегне дехидрацијата.
Еден од најнепријатните симптоми на стомачните нарушувања е секако дијареата или народски кажано пролив. Дијареата се карактеризира со зголемена содржина на вода во столицата како и најмалку 3 течни столици дневно. Покрај ова се јавува и: стомачна болка и грчеви, раздразливост, омалаксаност, температура и повраќање. Дијареата кај возрасните значајно го нарушува квалитетот на живот и го оневозможува тековното работење, додека кај децата може брзо да доведе до дехидрирање што е многу опасно и во некои случаи животно загрозувачко. Токму затоа главна прехрамбена и терапевтска цел при дијареа е да се избегне дехидрацијата.
Зошто се јавува дијареата и кои се ризик фактори?
Дијареата се јавува како последица од нарушување на црвената микрофлора и уништувањето на нормално присутните добри бактерии во неа. Најчести причини за нарушување на црвената микрофлора се:
- Стомачни вирусни инфекции предизвикани од ротавируси , ентеровируси и аденовируси. Овие инфекции се пренесуваат обично преку недоволно измиено овошје и зеленчук, нечиста вода, валкани раце, премети (детски играчки, прибор за јадење) и секако во контакт со заболено лице. Карактеристично за стомачните вирози е тоа што членовите на целото семејство се заразуваат еден од друг, по инкубација од еден до три дена.
- Стомачни бактериски инфекции предизвикани од Salmonella, Campylobacter jejuni, Shigella i Escherichia coli. Бактериските инфекции се почести во летните месеци и честопати се поврзани со т.н. труење со храна (или загадена вода) – пред се недоволно термички обработена храна (или несоодветно чувана), како месото и јајцата, мајонез, кремови или домашни сладоледи.
- Патувачки цревни инфекции причинети од промена на климатските услови (долга изложеност на сонце), плажа (недоволна хигиена на рацете), како и консумирање на различен вид на храна и вода. Цревната инфекција, честопати потекнува и од водата за капење (море, езеро, река, базен).
- Антибиотска терапија – особено со пеницилини и цефалоспорини и ако е подолготрајна од 5 дена. Најчест несакан ефект од примената на антибиотиците е т.н. ААД (антибиотски асоцирана дијареа) поради што се препорачува задолжително користење на пробиотици при секоја антибиотска терапија.
- Лоша и недоволно балансирана исхрана, во која недостасуваат растителни влакна.
Што можеме да преземеме за да ја превенираме појавата на дијареа?
- Водење на висока лична хигиена како и хигиена во домот, возилото и на работното место! Се препорачува миење на рацете пред секој оброк, чистење и дезинфекција на површините а особено на детските играчки.
- Избегнување контакт со заболените, а доколку е член на семејството, намалено време поминато во иста соба, често проветрување на просторијата и секако користење на посебен прибор за јадење.
- Темелно миење на овошјето и зеленчукот пред консумирање.
- Храната која се конзумира треба да биде добро термички обработена (месо), да се јаде во проверени локали а остатоците од храна брзо и добро да се затворат и да се одложат во фрижидер.
- Придржувајте се кон балансирана диета, богата со овошје, зеленчук и интегрални житарки кои ќе овозможат доволен внес на растителни влакна.
- Превентивно внесувајте пробиотици, особено во периоди на стрес, конзумација на брза храна, пред патувања и во тек на антибиотска терапија!
Прва помош при појава на акутна дијареа?
Хидрирајте го организмот соодветно!
Се препорачува пиење на превриена и оладена вода збогатена со ОРС (орални рехидратациски соли) раствор за да се надополнат течностите кои се изгубени. Со орална рехидрација треба да се започне што побрзо – ОРС треба да се даде веднаш штом започнат симптоми на акутна дијареа со цел да се спречат компликациите. Може да се пијат и чаеви (нане) кои ги намалуваат стомачните тегоби, како и бистри супи или бујони бидејќи ја надополнуваат потребната сол. Бебињата треба да продолжат со доењето!
Прилагодете ја исхраната!
Растителните влакна помагаат да се аспорбира повеќе вода и да се направи нормална столица и со тоа да се стопира дијареата. Храната богата со шеќери како што се слатките, тестенините и лебот треба да се исклучи, бидејќи шеќерите ја разредуваат и онака течната столица. Не е препорачливо да се пијат овошни сокови или газирани пијалоци.
Земете пробиотици!
Пробиотиците се исклучително важни за време да дијареа и повраќање, бидејќи го враќаат балансот на бактериите во гастроинтестиналниот тракт. Најпрепорачувани типови на пробиотици се млечно киселинските бактерии (Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus и Bifidobacteria) како и пробиотската габа Saccharomyces boulardii. Корисно е да бидат во комбинирани препарати со пребиотици (храна за пробиотиците), цинк и витамин Б6 бидејќи на тој начин ефективноста во сузбивање на дијареата е најголема.
Обратете се на лекар!
Лекарска помош е потребна доколку дијареата и/или повраќањето се перзистентни и не можеме да извршиме правилна рехидратација по орален пат. Кај бебињата ако нема ниту 1 мокра пелена во рок од 8 часа треба да се побара медицинска помош.
Во случај на силно изразена клиничка слика, може да биде потребна и хоспитализација и затоа е важно брзо да се реагира.
