„Земјава треба под итно да преземе активности за подобрување на квалитетотна воздухот со започнување на имплементацијата на мерките кои се дефинирани во националните и локалните планови за подобрување на квалитетотна воздухот“, се вели во извештајот за оценка на квалитетот на воздухот во Република Македонија.
Загадувањето на воздухот му штети на здравјето на човекот и на животната средина. Во Европа, емисиите на многу загадувачи на воздухот значително се намалија во текот на изминатите децении, што резултираше со подобрен квалитет на воздухот низ целиот регион. Сепак, концентрациите на загадувачите на воздухот сè уште се премногу високи, а проблемите со квалитетот на воздухот продолжуваат.
Суспендираните честички (PM10), азотниот диоксид (NO2) и озонот (O3), генерално се признати како трите загадувачки супстанции кои најмногу влијаат врз здравјето на луѓето. Долготрајната изложеност на овие загадувачи сериозно влијаат на здравјето на човекот и може да предизвиваат многу заболувања, како нарушување на респираторниот систем, срцеви болести, како и предвремена смрт.
Според Извештајот за оценка на квалитетот на воздухот во Република Македонија, загадувањето на воздухот предизвикува сериозна загриженост во земјата поради тоа што граничните вредности, особено оние за концентрациите на суспендирани честички кои се утврдени со цел да се заштити здравјето на луѓето, се надминуваат во голема мера.
„Ситуацијата е најсериозна во најголемите урбани средини, особено во Скопје и Тетово. Земјава треба под итно да преземе активности за подобрување на квалитетотна воздухот со започнување на имплементацијата на мерките кои се дефинирани во националните и локалните планови за подобрување на квалитетотна воздухот“, се вели во извештајот.
Извори на загадување на воздухот
Постојат различни извори на загадување на воздухот, антропогени и од природно потекло.
Антропогени извори на загадување:
- согорување на фосилни горива во производството на електрична енергија, транспорт, домаќинства;
- индустриски процеси и употреба на растворувачи, на пример во хемиската и минералната индустрија;
- земјоделство и шумарство;
- управување со отпаден материјал.
Природни извори на загадување:
- вулканските ерупции;
- прашината од природни извори;
- емисиите на испарливи органски соединенија од растенијата.
Факти за загадениот воздух
- 3 милиони смртни случаи секоја година во светот како резултат на изложеност на надворешно загадување на воздухот;
- 4,3 милиони смртни случаи секоја година како резултат на изложеноста на домаќинствата на чад од валкани апарати за готвење и горива;
- 92% од светското население живее на места каде што квалитетот на воздухот ги надминува границите воспоставени од Светската здравствена организација.
Влијанието на загадениот воздух на здравјето
Надворешното загадување на воздухот е главната причина за смрт и заболување од многу болести на глобално ниво. Околу 3 милиони предвремени смртни случаи на глобално ниво, главно од срцеви заболувања, мозочен удар, хронична опструктивна пулмонална болест, рак на белите дробови и акутни респираторни инфекции кај деца, се поврзани со загадувањето на амбиентниот воздух.
Загадувањето на амбиентниот воздух во целиот свет претставува:
- 25% од сите смртни случаи и заболување од рак на белите дробови;
- 17% од сите смртни случаи и заболување од акутни респираторни инфекции;
- 16% од сите смртни случаи од мозочен удар;
- 15% од сите смртни случаи и заболувања од коронарна артериска болест;
- 8% од сите смртни случаи и заболувања од хронична опструктивна белодробна болест.
Како да помогнете во подобрувањето на квалитетот на воздухот?
Според Министерство за животна средина и просторно планирање, граѓаните можат да го подобрат квалитетот на воздухот доколку:
- се избегнува горење на биомаса и јаглен за затоплување на домовите (доколку горењето на биомаса е неопходно, да се користи само суво, чисто и нетретирано дрво, а печките соодветно да се одржуваат);
- се зголеми енергетската ефикасност со вклучување на соодветна топлинска изолација на домовите и со користење на енергетски ефикасни уреди;
- се ограничи користењето на приватни возила со споделување на возилата, почесто користење на јавниот превоз, пешачење и користење на велосипед;
- не се гори никаков отпаден материјал во ложиштата или на отворено.
На официјалната страница на Министерство за животна средина и просторно планирање, можете да ги следите регистрираните надминувања на среднодневната гранична вредност (50 µg/m3) за PM10, среднодневната концентрација на PM10 тој ден, вкупниот број на надминувања на секое мерно место во тековната година и дозволениот број на надминувања на годишно ниво.
