Повреди на кожата и појава на рани
Здравата кожа е есенцијална за нормално функционирање на целокупниот човечки организам. Кожата е најголемиот орган на телото, кој секојдневно не штити од несаканите надворешни влијанија и е прва бариера против болестите. Токму затоа кожата е орган кој е најчесто изложен на разни повреди и оштетувања а неретко последиците од нив се во вид на лузни кои ги носиме до крајот на животот. Рана претставува прекин на телесното ткиво, односно губење на континуитетот на кожниот епител, со или без губење на основното сврзно ткиво (т.е мускули, нерви, коски). Според методот на настанување, постојат 4 основни типови на рани:
- Абразија – рана која настанува по контакт на кожата со груба или тврда површина, не е длабока и може да биде со или без крварење.
- Лацерација– рана која настанува со подлабок рез на кожата, најчесто придружена со крварење. Настанува по несреќи со остри предмети, машини или алати.
- Пункција– рана која настанала како резултат на прободување на кожата со шилест предмет. Настанува најчесто со убод од игли, шајки и други остри сечила. Обично се работи за длабок тип на рана, со која се оштетуваат и внатрешните ткива па, понекогаш се прима и вакцина против тетанус како дополнителна заштитна мерка.
- Авулзија– рана која настанува со делумно или целосно кинење на кожата со оштетување на околните ткива. Овој тип на рана најчесто настанува како резултат на несреќи, експлозии, огнено оружје итн. Раната е придружена со обилно и брзо крварење. Овој тип на рана по правило се третира во болница – хируршки.
Заздравување на рана означува обнова на оштетеното ткиво со формирање на сврзно ткиво и повторно зараснување на епителот. Кога кожата е повредена, телото автоматски го активира природниот биолошки феномен на заздравување кој за да биде успешен и со што помали последици потребно е да преземеме правилни мерки.
Добри навики за третман на рани и брзо и квалитетно обновување на кожата
Раната најпрвин треба добро да се промие/исчисти со вода, да се дезинфицира (алкохол 70%), да се притисне со цел да се стопира крварењето и на крај да се прекрие со чиста газа/завој. На овој начин со цел се овозможува да дојде до згрутчување на крвта, затворање на раната и спречување на развој на инфекција. Во случај на големи/длабоки рани, сериозни повреди или обилно крварење итно треба да се посети лекар. По прекинот на крварењето и првобитното затворање на раната најдобро е да се отстрани газата со цел да може да се одржува подобра хигиена на раната (антибиотски прашоци) и да може побрзо да се суши и формира епител. Истовремено, раната се намалува, дозволувајќи им на краевите на раната да се доближат еден кон друг сѐ додека таа целосно не се затвори. Истовремено во тек е процес при кој телото ги обновува малите крвни садови кои биле повредени а оштетените клетки се надополнуваат со ново ткиво преку синтетизирање на колагенски влакна. Во овој процес е важно да не се оштети новоформираното ткиво кое е нежно и честопати подложно на чешање. Оваа етапа е значајна за да се спречи појавата на естетски оштетувања. Доколку зараснувањето е успешно влакната на колагенот и еластинот ќе се згуснат и ќе пораснат за да ја обноват структурата на кожата. Како резултат на ова, отпорноста на кожата ќе се зголеми како и нејзината еластичност, што ќе ѝ овозможи да биде поцврста.
Откако лузната ќе се затвори, треба да се преземаат мерки на претпазливост во текот на неколку месеци. Потребно е редовно да се нанесува крема со висок заштитен фактор со цел да се постигне успешна заштита од УВ зраците кои може да предизвикаат хиперпигментација. Корисно е и користење на креми/гелови на база на силикон, ретиноиди, алантоин, хијалуронска киселина и други козметичко активни состојки. Многу студии покажаа дека силиконскиот гел значително ја намалува пигментацијата и висината на лузната по пат на создавање оклузивна бариера околу раната со што се спречува губење на влага и помага за создавање убава, рамномерна и здрава кожа. Ретиноидните креми помагаат да се елиминира црвенилото и да се намали разликата помеѓу бојата на кожата и бојата на лузната. Корисно е и во периодот на заздравување да се суплементира исхраната со витамините А, Б7, Е, Ц и минералот цинк кои, меѓу друготе, се важни и за добро кожно здравје.
При подлабоки лузни важно е да се направи третман за ремоделирање на влакната на колагенот и подобрување на мобилноста на меките ткива, еластичноста, силата и обемот на движење. Доколку не се ремоделира самата лузна може да дојде до болка и намалување на мобилноста на сите структури со кои е поврзана лузната, како кожата, мускулите и сврзните ткива. Ова се постигнува со длабока ткивна масажа, кинезитејпинг, стероидни креми или инјекции, како и ласерска терапија. Во случај на појава на оток или црвенило на лузната треба да се консултирате со лекар.
