Секое второ дете во Македонија се соочува со респираторен проблем а за оваа статистика многу придонесува аерозагадувањето
Граѓаните се информирани и активни во борбата против загадувањето и неговите последици врз здравјето, а воедно постојат и неколку граѓански иницијативи коишто се трудат да ја подигнат свеста за овој проблем. Со Мерима Ебип од „Скопје Смог Аларм“ разговаравме за активноста на граѓаните како и за мерките коишто треба да се преземат на индивидуално ниво и уште поважно – на институционално ниво.
Вие сте заедница на еко-активисти коишто го носат активизмот на улиците. Што вклучуваат вашите активности?
Претежно се трудиме да ги едуцираме граѓаните за последиците од тоа што го дишат. Не знам колку сте запознаени, но во Македонија секое второ дете се соочува со респираторен проблем, годишно згаснуваат повеќе од 1350 животи и на дневно ниво дури четворица умираат токму заради загадувањето. Болниците се преполни со дечиња кои уште од бебиња патат од пневмонии и хронични опструктивни бронхити, зарем тоа не е загрижувачки факт? „Скопје Смог Аларм“ има само една основна цел, а тоа е да им каже на граѓаните на оваа држава дека дишеме отров и дека мора нешто да се преземе околу тоа. Нашата страница постои повеќе од една година и брои над 15.000 граѓани, што покажува дека постојат луѓе кои се засегнати од оваа проблематика. Активизмот мора да се носи на улица затоа што тоа е најсилната порака до надлежните.
Колку граѓаните се засегнати и информирани, колку активно делуваат и се присутни на овие собири? Колкава е свеста но и активното учество?
Има многу засегнати граѓани, но сепак би можела да кажам дека сме многу далеку од посакуваните бројки. Мислам дека на овој народ му недостига самоиницијатива. Не можеме вечно да чекаме некој друг да ја заврши нашата работа. Борбата за чист воздух е наша борба, борба за живот е тоа, не за комодитет. Проблем е што сме свесни но недоволно сме активни. Токму и поради тоа кажав дека сонувам за денот кога ќе видам стотици илјади граѓани на улица кои наместо на партиски митинг, ќе дојдат на протестите кои ги организираме ние – „oбичните” еко-активисти.
Според вашето искуство, кои се најголемите виновници за моменталната ситуација која нè позиционира на самиот врв на европската листа на држави по смртност заради загадениот воздух?
Виновни сме сите ние, возрасните. Никој од нас не се грижи доволно за животната средина која нè опкружува. Но, и да е така, мораме како држава да водиме тешка битка во врска со овој проблем. Постојат институции, кои иако се повикани на неколку пати како одговорни, се тотално глуви на нашите барања. Субвенционирањето на јавниот превоз, возењето пар-непар, стопирањето на сите градежни активности, гасификацијата и многу други мерки не зависат од нас. За нив треба одговорните лица да се погрижат.
Што да се преземе? Што може да направи секој граѓанин на индивидуално ниво?
Прво и најважно е да тргнеме од себе. Јас како одговорен граѓанин престанав да го возам својот автомобил и секојдневно се одвезувам со автобус до работа. Истотака, загревањето е една од главните причини за загадениот воздух. Ако е така, зошто луѓето се греат на прегорено масло и гуми? Тргнете од себе и престанете со тоа е мојот апел до сите. Се работи за нашите и вашите дечиња кои се иднината на оваа земја. Секојдневно четири животи згаснуваат поради тоа што народот не сака да избега од својата зона на комфорт и да почне малку повеќе да се грижи за сите, а не само за себе.
Детскиот мјузикл „Градот моли: ме угушивте, ме боли!“ е конципиран како едукативна претстава, што ја организиравте заедно со Колектив Ветерница и Еко-свест, претставува една гласна порака за аерозагадувањето. Колку сте задоволни од одзивот досега?
Овој мјузикл беше грант кој го добивме по критериум за креативно решение за справување со аерозагадувањето. Така започна сè. Имавме навистина успешна премиера на претставата и идејата е истата да продолжи да се емитува како независен проект во училиштата, градинките итн. Претставата е навистина едукативна и за младите но и за постарите. На сликовит начин покажува што значи да се дише воздух со висока концентрација на ПМ честички и како истиот влијае лошо на целокупната животна средина.
Кои активности ги имате предвидено во периодот што следи?
Во моментот се наоѓаме во најзагадениот период од годинава. Бројките секојдневно се есктремно високи. Сите будно ја следиме состојбата со воздухот преку апликацијата „Мој воздух“ и навистина е поразително тоа што го гледаме. Кон крајот на овој месец и почетокот на следниот најавуваме следен протест кој доколку не вроди со плод, ќе се превземат порадикални мерки за кои е рано да говорам. Државата мора да го слушне нашиот глас.
