Причини за појава на смрзнатини
Иако практикувањето на зимски спортови и престојот на планина генерално се здрави активности, сепак истите носат одредени ризици најчесто поврзани со повреди од лизгање и паѓање но и смрзнатини на делови од телото кои ако итно не се менаџираат може да остават трајни штетни последици по нашето здравје.
Смрзнатините најчесто се јавуваат на периферните делови од телото, а во 90% од случаите се локализирани на стaпaлата и дланките. Истите настануваат како резултат на изложување на делови од телото на температура под 12 степени целзиусови во временски период подолг од 7 часа. За појава на смрзнатини влијание има и: влажниот воздух, студен ветар, пливање во студена вода, носење на мокри обувки и облека. Смрзнатините почесто настануваат кај лица кои се со нарушена периферна циркулација, психо-физички истоштени или неухранети. Оштетувањето во длабочина на ткивата е правопропорционално со времетраењето на изложеност на ниски температури.
Клинички знаци на смрзнатини
Први знаци на смрзнување се: болка (боцкање), трпнење, бледа, сина или боја на кожа како на мермер. Понекогаш, во почетните стадиуми, на кожата се појавува црвенило, едем, а не ретко и везикули исполнети со течност. Кожата на допир и при дразба е неосетлива. Движењата во зглобовите се оневозможени.
Првите оштетувања можат да се видат, со отстранувањето на обувките и облеката од смрзнатите делови. Многу е важно ова да се прави внимателно, бидејќи делови од кожата може да останат на облеката, ако истата грубо се отстранува од смрзнатите делови, и на тој начин повредите ќе се влошат. Најсериозните и најдлабоките смрзнатини предизвикуваат улкуси и некрози па е потребна итна хоспитализација и за жал честопати ампутација. Во секој случај комплетниот степен на оштетувањето не може да се одреди пред да се одмрзне местото. Доколку пациентот е долго време изложен на ниски температури може да дојде до појава на хипотермија (ректална температура под 37 степени) која може да биде животно загрозувачка состојба. Во зависност од стадиумот, хипотермијата се карактеризира со циркулаторни/срцеви нарушувања и на крајот тешки оштетувања на цетралниот нервен систем.
Прва помош при смрзнатини
Зафатената површина треба да се загрее без одложување, но само ако за време на транспортот не е можно повторно замрзнување и пациентот не е во хипотермија. При пружање на прва помош треба да се избегне механичка траума. Се препорачува брзо затоплување во топла вода помеѓу 40-42 степени (но не над 49степени), во период од 15- 30 минути или додека не се поврати циркулацијата во зафатената област. На пациентот треба да му се даваат загреани течности и да се рехидрира како и да му се даде аналгетик/антиинфламатор за болка и намалување на воспалението. Ако има отечени екстремитети истите треба да се подигнат. По завршување на процесот на одмрзнување зафатената површина се покрива со суви и чисти гази а потоа повремено се врши дезинфекција со јоден раствор. Во случај на посериозни смрзнатини пациентот треба во најкраток рок да се однесе на болничко лекување.
