Во Македонија е прогласена епидемија на пертусис или голем кашлица. Во моментов има 18 потврдени случаеви од кои 14 се на територија на град Скопје. Прочитајте ги најважните информации за оваа болест и зошто вакцината е најдобар начин за превенција.
Што е пертусис или голема кашлица?
Болеста пертусис кој исто така е позната и под името голема кашлица, црна или магарешка кашлица е сериозна инфекција на белите дробови предизвикана од бактерија (Bordetella pertussis). Голема кашлица е многу заразно заболување кое предизвикува напади на кашлица. Пертусис може да биде исклучително тешка болест кај малите бебиња кај кои дишните патишта многу мали и неразвиени и може да заврши со смртен исход.
Кои се симптомите?
Симптомите обични се појавуваат 7 до 10 дена после изложеноста на инфекција, но исто така тој период може да биде од 4 до 21 ден откако лицето ќе се инфицира. Многу ретко симптомите може да се појават дури после 6 недели. Доколку лицето е вакцинирано, симптомите може да бидат многу поблаги. Текот на болеста има 3 фази:
- Прва фаза – трае 1-2 недели и симптомите вклучуваат: течење од нос, секрет, кивање, лесно покачена температура, повремена кашлица. Овие симптоми личат на обична настинка или полесна вироза но кашлицата станува се поинтензивна и потешка. Во овој стадиум болниот е нај заразен и многу брзо ја шири инфекцијата во околината.
- Втора фаза – може да трае 1-2 месеци и симптомите се следни: тешки, нагли и неконтролирани напади на кашлица кога болниот во тек на едно вдишување до издишување кашла постојано што предизвикува појава на црвенило на лицето, насолзени очи, отворена уста и исплазен јазик, цијаноза, исплашен лик со глад за воздух. На крајот од нападот следува брзо вдишување на воздух со испуштање на карактеристичен звук сличен на рик на магаре поради што болеста народно се вика и магарешка кашлица. Кај децата нападот на кашлица може да е проследен со исфрлање на мала количина на слуз и /или повраќање. Поради големиот напад можни се појави на прскање на капилари во белката на очите или крварење од нос. Нападите на кашлица може да бидат предизвикани при хранење, промена на температура во околината, присуство на чад, дим од цигари, силни мириси или при возбуда. Дневно може да се појават 5-40 напади на кашлица и истите се најтешки и најчести во ноќните часови. Кај новороденчињата и малите деца не се појавува оваа типична слика на напад на кашлица. Карактеристична е појава на престанок на дишењето, со појава на цијаноза, млитавост, привиден престанок на дишење по што се појавуваат слаби респирации. Поради хипоксија и цијаноза може да настанат конвулзии, асфиксија и во најтешките случаи и смрт кај доенчињата и малите деца.
- Трета фаза – може да трае со месеци и се карактеризира со тоа што се намалува бројот на нападите на кашлица, истите не се толку тешки и кашлицата е некарактеристична. Кашлицата може да се поврати во случај на друга инфекција на респираторниот систем (бактериска или вирусна), а кашлицата може да се поврати и после неколку месеци од почетокот на болеста.
Како се поставува дијагноза?
Дијагнозата на болеста се поставува врз основа на типичната кашлица, карактеристичните промени во лабораторискиот наод и со изолирање на бактеријата со микробиолошки испитувања. (брис)
Кои се компликации од пертусис?
Компликациите кои може да настанат после прележување пертусис се почести кај бебињата и малите деца. Тие вклучуваат пневмонија, воспаление на средно уво, губиток на апетит, пореметување во спиењето, напади, пореметувања во мозочната функција, кратки периоди на престанок на дишење па дури и смрт.
Колку време лицето заболено од пертусис е заразно?
Како што веќе споменавме погоре, лицето е заразно откако ќе се појават симптомите слични на настинка од првата фаза. Таа заразност трае до 3 недели откако ќе започнат нападите на кашлица. Доколку се започне со антибиотска терапија, тогаш лицето не е повеќе зазразно после 5 дена од третманот.
Како се пренесува болеста?
Болеста се пренесува преку близок личен контакт, на пример при кивање и кашлање.
Како се лечи пертусис?
Антибиотиците може да ја превенираат инфекцијата и да ја излечат големата кашлица. Препорачани антибиотици за лечење се azithromycin, erythromycin и clarithromycin. Trimethoprim sulfamethoxazole исто така може да биде избор при лекувањето.
Што да се преземе доколку детето или некој член од фамилијата било изложено на пертусис?
Најдобро е веднаш да се јавите кај вашиот матичен лекар. Ако постоел близок контакт со заразено лице, тогаш ќе бидат препишани антибиотици со кои се лечи болеста. Тоа ќе ја спречи понатамошната зараза и ширење на болеста.
Која е најдобра превенција односно заштита од пертусис?
Со цел да се заштитат новородените бебиња и да се намали ризикот од тешко заболување и смрт од пертусис кај бебињата до 2 месеци, од 2012 година за првпат во светот се воведени препораки за употреба на Tdap (tetanus, diphtheria, pertussis) вакцината кај бремени жени. Вакцината се препорачува и се прима во високо развиените земји во САД и Европа (Велика Британија, Шпанија, Италија, Германија, Швајцарија). Tdap (tetanus, diphtheria, pertussis) вакцината се препорачува за сите бремени жени во тек на третиот триместар од бременоста (27-36 ГН). Заштитните антитела кај мајката се највисоки две недели после вакцинацијата и потребно е време да се пренесат на бебето пред породување. Поради тоа препорачливо е вакцината да се прими во раниот почеток на третиот триместар или најмалку 2 недели пред породувањето со цел да се создадат доволни антитела кои ќе се пренесат на новороденото бебе. Се прима само еднократно во секоја бременост. Примање на Tdap вакцината во овој период од бременоста го намалува ризикот од пертусис кај бебињата до 2 месеци за 78%, и го намалува ризикот од тешки компликации и болничко лекување кај оние бебиња кои се заразени.
Дали е ефикасна вакцината против пертусис?
Вакцинираните лица може да се заразат и да добијат клиничка слика на болеста но истата поминува лесно, за неколку дена и ретко се појавуваат напади на кашлица. Кај вакцинирани бебиња кои се заболеле со пертусис, апнеите и цијанозата како и компликациите на болеста се ретки и многу помалку возможни. Кај постарите деца и тинејџери, како и кај возрасните лица и вакцинираните бебиња, кои се редовно вакцинирани, ако се заразат и се појави болеста, таа има полесен тек и поминува полесно и без компликации. Нередовно вакцинираните тинејџери и возрасни деца може да имаа потежок облик на болеста а исто така и возрасните.
Извори:
https://www.health.ny.gov/publications/2171/
https://poliklinika-manolevi.mk/pertussis/
Календарот за имунизација може да го најдете на следниот линк:
https://www.unicef.org/northmacedonia/mk/media/9306/file/MKD-vaccines-immunization-calendar-2022.pdf
