Пробиотиците се живи микроорганизми кои, дадени во адекватна количина, му носат здравствена корист на домаќинот
Зборот пробиотик потекнува од грчките зборови „pro“ кој значи „за“ и „bios“ кој значи „живот“. Според дефиницијата на Светската Здравствена Организација – WHO и Организацијата за Храна и Земјоделство – FAO, пробиотиците се „живи микроорганизми кои, дадени во адекватна количина, му носат здравствена корист на домаќинот“. Нашиот дигестивен систем содржи „добри“ и „лоши“ бактерии. Одржувањето на балансот помеѓу нив е неопходен за сочувување на здравјето. Тој баланс може да биде нарушен од разни лекови, диети, болести и самата околина. Гастроинтестиналниот тракт е комплексен екосистем во кој се воспоставува рамнотежа помеѓу домаќинот и цревната микрофлора, која ја сочинуваат над 400 бактериски видови. Мал дел се наоѓаат во желудникот и тенките црева, но најголемиот дел се во дебелото црево. Тие го помагаат варењето на храната, синтетизираат витамини и хранливи материи, метаболизираат лекови, помагаат во развојот и функцијата на цревата и го зајакнуваат имуниот систем.
Се верува дека пробиотиците не штитат на два начина. Првата улога им е во дигестивниот тракт. По се изгледа дека нашиот начин на живот е и проблемот и решението. Лошиот избор на исхрана, емоционалниот стрес, недостигот на сон, претераната употреба на антибиотици и други лекови, како и влијанијата од околината, сите тие можат да ја поместат рамнотежата во корист на „лошите“ бактерии. Идејата е да не се уништат целосно лошите бактерии, бидејќи на нашето тело му се потребни и лошите и добрите бактерии. Таквата нерамнотежа е асоцирана со дијареја, инфекции на уринарниот тракт, болки во мускулите, замор. Другиот начин на кој пробиотиците ни помагаат е преку влијанието што го имаат врз нашиот имун систем, којшто е нашата одбрана против микроорганизмите. Кога тој е нарушен, настануваат алергиски реакции, автоимуни заболувања и инфекции.
Пробиотските производи содржат бактерии и/или габички кои помагаат во обновувањето на рамнотежата во цревата. Се до шеесеттите години на минатиот век, цревната микрофлора што можеле да ја идентификуваат биле Clostridia, Lactobacilli, Enterococci и Escherichia coli. Оттогаш, со нови иновативни техники откриени се многу други бактерии. Најчесто користени пробиотици се различни видови од родот Bifidobacterium (нормални жители на дебелото црево, изолирани 30 видови) и Lactobacillus (нормални жители на цревата и вагината, изолирани 56 видови). Пробиотските видови компетитивно го инхибираат производството на токсични супстанции и растот на помалку саканите видови натпреварувајќи се за простор и храна. Досегашните истражувања покажуваат дека пробиотиците не можат да ја заменат уништената телесна природна флора, но како привремена колонија можат да му помогнат на организмот вршејќи ги истите функции како природната флора, давајќи и на природната флора доволно време да се опорави. Пробиотичките видови потоа брзо се заменуваат со природно настанатата цревна флора.
Во една студија за синдромот на нервозни црева, каде на испитаниците им било давано во период од шест месеци комбинација од пробиотици или плацебо, се открило дека тие што земале пробиотици имале 42% помалку симптоми (како абдоминална болка, подуеност и гасови), во споредба со 6% за плацебо. Некои податоци од некои земји во развој покажале дека суплементите на цинк исто така придонесуваат за значајно намалување на продукцијата на столицата и траењето, упорноста и тежината на дијарејата.
Според препораките од СЗО пробиотиците имаат позитивен ефект кај дијарејата, констипацијата, алергиите, карциномот, инфекциите на уринарниот тракт, и други состојби и болести, меѓу кои: интолеранција на лактоза, превенција на карцином на колонот, намалување на холестеролот и крвниот притисок, подобрување на имунолошките функции и др.
Денес на пазарот постојат палета пробиотски препарати, во облик на прашаци, капсули, таблети и во течен облик. Се смета дека капсулите се поефикасни од таблетите, бидејќи подобро ги штитат бактериите од желудочните киселини. Поголемиот број од препаратите содржат 1.000.000.000 бактерии на грам, но многу поважен е квалитетот отколку квантитетот на бактериите, бидејќи тие мора да го преживеат делувањето на желудочните и жолчните киселини и алкалната содржина на дванаесетпалачното црево како би стигнале живи до цревата и би биле ефективни.
Пробиотиците не е потребно да се земаат за да бидеме здрави, но се поголем број на докази упатува дека тие помагаат во одржувањето на добра здравствена состојба, првенствено подобрувајќи ги имунолошките функции, одржувајќи нормална желудочно-цревна функција и превенирајќи инфекции.
