Епизодите на зборување во сон можат да се појават во која било фаза на спиењето и тие се само вознемирувачки за другите бидејќи оние кај кои се манифестираат најчесто не се свесни за истите.
Иако не е познато точно колку луѓе доживуваат парасомнии или нарушувања на сонот и спиењето, веројатно е дека досега секој од нас се соочил со барем еден таков настан во одреден момент. Парасомниите често се поврзуваат со вознемирувачки епизоди – дејства или однесувања, што се манифестираат кај една личност во текот на заспивањето или помеѓу различните фази на спиењето, сонот и сл.
Сепак иако некои чудни работи што ги правиме во сон може да се поврзат со присуство на нарушување на спиењето, други се, всушност, нормални физиолошки појави кои се многу чести.
Следниве пет се најчестите чудни работи што некои луѓе ги прават набрзо по заспивањето или во текот на спиењето:
Зборување
Зборувањето во сон е физиолошка состојба, којашто почесто се манифестира кај децата и адолесцентите, иако не е невообичаена и кај возрасните. Како што забележува Шели Вејс во книгата „Parasomnias“, епизодите на зборување во текот на спиењето не траат многу долго и тие, всушност, вообичаено не вклучуваат разбирлив говор.
Зборувањето во сон може да се манифестира различно – од испуштање на звуци за време на спиењето, кои се кратки и неразбирливи, до кажување на цели реченици и фрази со разбирлива содржина или долги говори кои звучат непријателски или лути.
Една неодамнешна студија спроведена од д-р Изабел Арнулф од болницата „Pitié-Salpêtrière“ во Париз, Франција, истражуваше што би можеле да кажат луѓето во текот на спиењето и откриле дека во 10 отсто од случаите зборувањето во сон се манифестира со негативни зборови и содржини.
Всушност, студијата покажала дека едно лице може 800 пати почесто да употреби негативни зборови за време на зборувањето во сон отколку што вообичаено би ги употребил во секојдневното говорење. Д-р Арнулф забележува дека ова може да биде затоа што зборувањето во сон најверојатно се случува како одговор на негативна ситуација во сонот. Вајс објаснува дека епизодите на зборување во сон можат да се појават во која било фаза на спиењето и дека тие се само вознемирувачки за другите бидејќи оние кај кои се манифестираат најчесто не се свесни за истите. Поради ова несвесното зборувањето во сон во импулсивен негативен контекст е оправдано бидејќи лицата не ги паметат истите и ги прават несвесно.
Месечарење
Месечарењето е нарушување на спиењето што обично се случува за време на NREM-фазата на спиење. Ова е период на длабок сон во кој мозочните бранови се забавуваат и дишењето, исто така, станува длабоко и забавено. Луѓето во оваа фаза не можат лесно да се разбудат што делумно го прави месечарењето вознемирувачко, бидејќи месечарот е физички активен додека сè уште е во длабок сон. Се смета дека лицата коитшо месечарат, всушност, од фазата на длабок сон преминуваат во фаза на слаба свесност и извршуваат активности коишто може да варираат од незначајни и безопасни, како шетање низ собата или одење во тоалет, до значајни и опасни, како готвење или излегување од дома.
Специјалистите Френк Ралс и Медлин Григ-Дамбергер во „Parasomnias“ пишуваат дека месечарите може да се изгледаат свесни и будни за секој кој е сведок на нивните постапки, бидејќи нивните очи обично се широко отворени, иако со збунет „стаклен“ поглед. Епизодите на месечарење често започнуваат со тоа што лицето седнува во креветот, гледа на збунет начин пред да стане и полека да почне да шета наоколу. Месечарите, исто така, често се движат кон звук, светлина или одредена просторија и започнуваат со чудни дејства, како што се менување на облека, отворање и затворање врати или користење на тоалетот.
Грчење на телото
Веројатно сте запознаени со појавата на грчеви и рефлекси на делови од телото кога заспивате, односно „паѓате“ во сон. Овие епизоди на ненадејно грчење на телото се карактеризираат со чувство на паѓање од голема висина што предизвикува телото да трепери и да се разбуди додека всушност спие.
Вајс забележува дека ова овие епизоди не се сметаат за тип на нарушување на сонот и може да се појават кај било кој и на било која возраст со тоа што приближно 60-70 отсто од случаите се возрасни луѓе. Вообичаено, мускулните контракции траат помалку од 1 секунда, а тие се случуваат кога лицето премининува од една во друга состојба на спиење или во текот на фазата на лесен сон.
Иако грчевите при спиењето започнуваат како нормална појава, научниците сугерираат дека одредени фактори може да ја зголемат веројатноста за нивната појава. Според Вајс, тие вклучуваат замор, стрес, недостаток на сон, енергични вежби и стимуланси како кофеин и никотин.
Сексуални активности
Некои од најконтроверзните несвесни дејства извршени за време на спиењето се оние од сексуална природа, особено кога лицето коешто ги прави несвесно се обидува да го вклучи и својот партнер.
Овие дејства се карактеристични за типот на парасомнија, познат како сексомнија, во кој поединците започнуваат сексуални активности – галење, мастурбација, обид за сексуален однос или сексуален однос во текот на спиењето, коишто се проследени со утринска амнезија. Имно, луѓето коишто се соочуваат со оваа состојба може да имаат сексуален однос со својот партнер и следното утро воопшто да не паметат дека го имале. Слично на месечарењето, сексомнијата се одвива за време на NREM-фазите на спиење.
Во некои случаи сексомнијата е само засрамувачка појава, но други поекстремни случаи, кога поединец може сексуално да го нападне својот партнер во текот на спиењето, може да бидат трауматични. Сепак поради фактот што поединците остануваат несвесни во текот на овие дела и не можат да се сетат на нив следното утро, насилните сексуални дела извршени за време на спиење остануваат голем предизвик кога за нив треба да решава судот.
Реагирање на сонот
Парасомнијата позната како нарушување на однесувањето на спиењето со брзо движење на очите (REM), слично на месечарењето, е карактеристична за изведбата на прилично сложени дејства додека лицето е во состојба на спиење.
Сепак, постојат и неколку разлики помеѓу двете нарушувања на спиењето. Како што сугерира името, ова нарушување се случува за време на REM-фазата на спиење, односно во фазата на сонување. Многумина со ова нарушување се склони да дејствуваат или физички да одговорат на она што се случува во нивните соништа, што не е секогаш пријатно за нив и луѓето околу нив.
Оваа парасомнија може да биде предизвикана од употребата на антидепресивни лекови, но и стимуланси како алкохол, кафе или чоколада. Повеќето лица со ова нарушување се постари од 50 години.
