Честа е дилемата кај идните родители, дали и кои додатоци во исхраната треба да се користат во текот на бременоста за да се обезбеди најдоброто за бебето во текот на целиот период.
Познато е дека има бројни препарати од различни брендови на нашиот пазар кои нудат такви комбинации од витамини и минерали како додатоци во исхраната, мултивитамински и мултиминерални препарати, кои во себе содржат различен број на состојки, кои се безбедни за трудницата и за бебето, но многу од нив и немаат никаква корист.
Фолната киселина (витамин Б9) е најпопуларен суплемент во текот на бременоста. Таа е важна за правилна синтеза на ДНК и зголемената делба на клетките која се случува особено во раните денови и недели од бременоста. Исто така е важна за соодветна подготовка на телото на жените за зачнување. Важноста од дополнување на исхраната со фолна киселина, со цел спречување на дефекти на невралната цевка на фетусот, одамна е опишана во упатствата за пренатална суплементација.
Важно е да се знае дека денес голем дел од светската популација има полиморфизам на ензимите кои фолната киселина ја претвораат до активна форма, достапна на организмот, па внесената фолна киселина во никако не може да се конвертира во активна форма, а со самото тоа телото не може да ја искористи. Недостатокот од активна фолна киселина се наведува како еден од факторите на ризик кои се поврзани со појава на последователни спонтани абортуси и тромбофилија за време на бременоста. Затоа е неопходно да се зема додаток во исхраната кој во себе содржи активна форма на фолна киселина во препорачаната дневна доза од 400 ug. Дополнително, препорачана е и балансирана исхрана со листест зелен зеленчук како грав, грашок и овошје кои се добар извор на фолна киселина.
Витамин Б1 или тиамин е уште еден важен витамин во текот на бременоста. Тој е неопходен за изградба и правилна функција на нервите, мозокот и на мускулите. Потребите во текот на бременоста се зголемуваат толку многу, што тешко се надоместува со исхраната, па затоа е потребно да се внесува како додаток во исхраната. Интегралните житарки, мешунки, млеко, телешко месо, јаткасти плодови се богати со витамин Б1, додека белиот леб и тестенините се сиромашни. Трудниците кои конзумираат алкохол, или пак пушат цигари, почесто имаа недостаток од витамин Б1.
Железото е важен минерал во исхраната на жените, вклучувајќи ги и бремените жени, особено во случај на анемија. Тој е неопходен за синтеза на хемоглобинот. Во текот на бременоста, особено во последните 3 месеци се зголемува волуменот на крвта за дури 50 проценти, па затоа е потребно повеќе железо. Постојат специјално дизајнирани форми на железо (микроенкапсилурани со најнови технологии), кои се карактеризираат со висока биорасположливост и висока стабилност во телото. Дополнително, микроенкапсулираното железо нема метален вкус и не предизвикува пореметувања во гастроинтестиналниот тракт, ниту тегоби, кои секако се непосакувани кај ниту една трудница.
Витаминот Ц е непоходен за соодветна апсорпција на железото. Исто така, добро е познато дека витаминот Ц е силен антиоксиданс кој го штити телото од штетните слободни радикали. Постојат докази дека недостаток во текот на бременоста може да добеде до анемија, предвремено прскање на околуплодовите обвивки, ниска родилна теќина на бебето и појава на пре-еклампсија.
Магнезиумот е еден од најважните елементи во нашето тело, одговорен е за правилно функционирање на нашиот организам преку стабилизирање на молекулата АТП која е основа на хемиската енергија на клетката, па секој недостаток на магнезиум се манифестира во вид на слабост, мускулни грчеви, немоќ, поспаност и зголемена подложност на стрес. Во текот на бременоста, потребата од магнезиум е дополнително зголемена на 400мг, затоа суплементацијата е неопходна.
Цинкот како минерал регулираголем број на функции во организмот како што е рекобалесценција, бременост и доење, кога потребите се зголемени. Тој придонесува и во нормалната плодност и репродукција, во правилна ситнеза на ДНК и во процесот на делба на клетките.
Калциумот е минерал кој е потребен за изградбата на сите коски на бебето, а најголемата потреба се јавува во третиот триместар, кога и растот е најголем. Тој е важен и во растот и развојот на забите, нервите и срцето на плодот. Калциумот најмногу е застапен во млечните продукти и мелкото, друг извор се и сардините кои се јадат со коските. Дефицит на калциум, најчесто се манифестира на штета на мајката затоа што калциумот од телото на мајката се мобилизира и може да доведе до порозност на коските и проблеми со забите на мајката. Исто така, докажана е и поврзаноста на дефициот на калциум и пре-еклампсија. Дневната доза за бремени жени е 1.000мг дневно.
Витамин Д е уште еден есенцијален витамин во текот на бременоста. Тој својата улога ја изразува преку вградувањето на калциумот во коските на бебето. Витаминот Д се создава под кожата, кога таа е изложена на сонце, меѓутоа, често се јавува недостаток кај жени кои живеат во предели со малку сончеви денови, кај жени кои се покриени со облека или пак користат средства за зашитита од сонце со висок фактор. Во секој случај, препорачана е суплементација со витамин Д во текот на бременоста и тоа 400IE на ден, односно 10мг. Недостаток од овој витамин се поврзува со недоволна минерализација на коските на бебето, особено во првите месеци, што може да доведе до рахитис во рана детска возраст, или пак остеопороза во подоцнежна, а најновите истражувања покажуваат и појава на дијабет. Поради важноста за внесување на сите овие потребни витамини и минерали во текот на бременоста, потребно е да се користат додатоци во исхраната кои ќе ги обезбедат количините кои се потребни за правилен раст и развој на бебето и здрава и безгрижна бременост.
Д-р Срѓан Ѓорѓевиќ, специјалист гинеколог – акушер
