Како невроните огледала ни помагаат да разбереме што некој друг мисли или чувствува?
Со овој феномен се објаснува неверојатниот изглед на многу млади доенчиња имитирајќи ги движењата на рацете и изразите на лицето на возрасното лице во нивна непосредна околина.Невронските огледала може да се дефинираат како група на неврони што се активираат кога ќе извршиме некоја акција или кога ќе видиме некоја акција што се изведува. Овие групи на неврони се активни уште од раѓањето и ни овозможуваат да научиме да јадеме, активно да се вклучиме во процесот на облекување и зборување. Огледалните неврони се исто така важни за планирање на нашите активности, како и за разбирање на намерите зад активностите. Имитацијата отсекогаш била моќна алатка за учење. Човечкиот мозок е оспособен со различни механизми да ни овозможи да имитираме различни активности. Невроните огледала се од суштинско значење за имитацијата, која е клучна во процесот на учење. Смеата може да се шири, можеме да плачеме додека гледаме тажен филм. Изгледа како да имаме способност да чувствуваме што другите го чувствуваат, сочувствуваме со нив и ги разбираме нивните чувства.
Што се случува во мозокот за ова да биде возможно и зошто токму тоа се случува?
Одговорот е во овој тип неврони. Што се тие? Како тие интервенираат во образованието и емпатијата? Зошто е емоцијата заразна?
Кај луѓето, како и кај приматите постојат неврони наречени огледални неврони, еден мал дел од клетките во премоторниот кортекс и инфериорниот париетален кортекс. Овие мозочни клетки се активираат кога гледаме како некој нешто прави. Тие се поврзани со емпатично, социјално и имитационо однесување и претставуваат фундаментална алатка во процесот на учење. Невроните огледала ни овозможуваат да го одразуваме јазикот на телото, изразите на лицето и емоциите и несомнено, играат суштинска улога во нашиот општествен живот. Тие се клучни за развојот на детето, како и за односите и образованието.
Секојдневна социјална интеракција. Како може да се огледаат невроните и како тие ни помагаат да разбереме што некој друг мисли или чувствува?
Што ние правиме кога комуницираме? Користејќи го говорот на телото, ние ги успешно ги соопштуваме нашите намери и нашите чувства. Гестовите, изразот на лицето, позициите на телото што ги правиме се социјални сигнали, начини на полесно комуницирање еден со друг. Огледалните неврони се единствените мозочни клетки за кои знаеме дека се специјализирани за кодирање на активностите на другите луѓе и за нашите сопствени акции. Тие се очигледни есенцијални мозочни клетки за социјални интеракции. Без нив, најверојатно ќе бидеме слепи за дејствата, намерите и емоциите на другите луѓе. Начинот на кој огледалните неврони најверојатно ќе ни дозволат да ги разбереме другите е преку обезбедување некаква внатрешна имитација на активностите на другите луѓе, што од своја страна нè води да ги „симулираме“ намерите и емоциите поврзани со тие акции. Кога ќе погледеме некој да се смее, нашите огледални неврони за смеење, исто така, иницираат каскада на нервни активности, што го поттикнува чувството кое обично го поврзуваме со насмевка.
Добрата вест е што возбудата околу невроните огледала ни открива дека луѓето имаат интуитивно разбирање за тоа како функционира нервниот механизам. Тие конечно можат да го артикулираат она што веќе „знаат“ на некој вид предрефлективно ниво. Меѓутоа, возбудата може да предизвика замаглување и огледалните неврони може да ја изгубат својата специфичност. Постојат две главни точки што треба да се имаат во предвид. Првата е онаа со која започнавме: невроните огледала се мозочни клетки специјализирани за акции. Тие очигледно се критични клетки за социјални интеракции, но тие не можат да објаснат несоцијално сознание. Втората точка што треба да се има на ум е дека секоја мозочна клетка и сè во мозокот е меѓусебно поврзано, така што активноста на секоја клетка ги рефлектира динамичните интеракции со други мозочни клетки и други нервни системи.
Во 90-тите години, група невронаучници, на чело со Џакомо Ризцолатти од Универзитетот во Парма (Италија), откриле нешто изненадувачко. „Луѓето се социјални суштества програмирани да учат од другите. Им требале неколку години експериментирање за целосно да го разберат објаснувачкиот потенцијал на огледалните неврони во имитирањето, сочувството, јазикот, и така натаму – со други зборови, во целокупниот наш општествен живот. Сите ние ги постигнуваме нашите цели да работиме како група од индивидуалното. Гледањето на родител, професор или ученик покажува когнитивна вештина или која ни дава опипливо искуство, наместо да научиме од објаснување“ вели Марко Џакобони, невролог на Универзитетот во Калифорнија во Лос Анџелес, е најдобро познат по својата работа со невроните огледалa. „Ние сме општествени суштества. Нашиот опстанок зависи од нашето разбирање на дејствата, намерите и емоциите на другите. Огледалните неврони ни овозможуваат да го разбереме умот на другите луѓе, не само преку концептуално размислување, туку и преку имитација. Чувства, а не размислувања“ – вели Џакобони. Во последниве години, тој покажа дека огледалните неврони може да бидат важен елемент на општественото сознание и дека дефектите во нервниот систем на огледалните неврони можат да бидат причина за различни ментални нарушувања.
Истражувачите утврдиле дека она што најдобро функционира за родителите во однос на огледалните неврони е емоционалната зараза. Затоа, родителите можат да помогнат полесно да ги едуцираат своите деца за полесно да ги разберат нивните емоции и како да го одберат правилниот начин за да управуваат со нив.