Железото претставува минерал кој е неопходен за создавање на хемоглобинот. Диетата со низок процент на железо е најчеста причина за слабокрвност, како и недостигот на фолна киселина (позната кај нас како витамин B9), Витамин Ц и Витамин Б12
Анемијата или слабокрвноста е состојба кога имаме ниско ниво на црвените крвни зрнца – еритроцити или кога крвните клетки немаат доволно хемоглобин – протеинска молекула во еритроцитите што ја прави крвта црвена. Една од улогите на еритроцитите е да вршат пренос на кислород и дел од јаглерод диоксидот до и од органите и останатите ткива. Намаленото количество на овие клетки во крвта допринесува сите останати органи во телото да не го добиваат соодветното количество на кислород за да останат здрави и витални.
Анемијата не е заразна болест. Таа може да се појави кај секого.
Времетраењето на анемијата зависи од нејзиниот степен, како и од причината. Некои анемии се само кратки епизоди, додека пак, други можат да траат и цел живот. Жените (бидејќи губат одредено количество на крв секој месец за време на менструалниот циклус) и лицата со хронични болести имаат поголем ризик од анемија но, таа може да се појави кај секого. Анемијата најчесто се јавува и може да биде опасна кај бремените жени. Кај нив се појавува поради тоа што коскената срцевина во нивното тело понекогаш не постигнува да произведе доволна количина на еритроцити за двајца, а опасна е бидејќи нивната крв треба да распространува доволно количество на кислород не само за нивното тело, туку и за телото на нивното бебе во развој. Анемијата исто така, најчесто се јавува кај вегетаријанците, веганите и луѓето кои јадат помалку месо, бидејќи во месото се содржи многу железо.
Според Светската здравствена организација на глобално ниво анемијата се јавува кај 1.62 билиони луѓе, односно 24.8% од популацијата. Најмногу се јавува кај децата од предучилишна возраст со 47.4% и кај бремените жени со 41.8%, а најмалку кај возрасните мажи со 12.7%. Според дата базата на СЗО и истражувањата на светската распространетост на анемија од 1993 до 2005 година, најтешки форми на анемија кај мали деца и бремени жени се јавуваат речиси во цела Африка, Мадагаскар, централна Јужна Америка (Бразил, Боливија, Перу), а од евро-азиското копно следниве држави: Ирак, Сирија, Џорџија, Јемен, Оман, Казахстан, Пакистан, Индија, Непал, Бурма, Турција, Џорџија, Авганистан, Таџикистан, Узбекистан, , Бангладеш, Камбоџа, Лаос и околните држави како и островите во Пацификот: Малезија, Индонезија, Папаја, Филипини и Нова Гвинеја. Според овие истражувања во Македонија во 1999 година умерена анемија имало кај децата од предучилишна возраст и кај бремените жени, додека пак, кај жените пред менопауза имало најчесто блага форма на анемија.
Како да ја препознаете анемијата?
Благата варијанта на анемија или пак, почетната фаза може да не појави видливи симптоми. Најчести симптоми се: уморот, ослабеноста, губењето на концентрацијата, главоболки. Исто така, може да се појави бледа кожа и намален апетит. Децата кои имаат анемија, имаат тенденција почесто да се разболуваат поради ослабениот имунитет. Анемијата кај децата негативно се одразува на нивните мускули и мозок коишто се во фаза на развој. Овие органи не го добиваат потребното количество на кислород, така што децата со анемија не можат правилно и соодветно да се развиваат за нивната возраст, се поспани и тешко им е да се сконцентрираат. Најтешките стадиуми на нелекувана анемија може да доведат дури и до прекин на работата на срцето. Некои специфични видови на анемија имаат специфични симптоми, како што е на пример српестата анемија која се јавува поради генетски дефект.
Кои се причините за анемија?
Лошата диета, лошиот начин на живот, губењето на големи количества на крв, проблеми со коскената срцевина се едни од најчестите причини за појава на слабокрвност. Хроничните заболувања исто така, понекогаш имаат влијание врз појавата на анемија и тоа: сериозните проблеми со бубрезите, старост, дијабет, ревматоиден артритис, рак, инфекции, хипотиреодизам и сл. Употребата на одредени лекови исто така, може да предизвика анемија. Постојат повеќе од 400 типови на анемија, а сите тие се класифицирани во три големи групи:
- Поради изгубена крв – предизвикана од менструација, породување, гастроинтестинални нарушувања: чирови, хемороиди, гастритис, воспаленија на стомакот, рак, поради употреба на лекови што може да предизвикаат внатрешно крварење (аспирин и ибупрофен) и надворешни повреди, трауми, операции;
- Поради намалено или погрешно производство на еритроцити – бидејќи телото најчесто не произведува доволно црвени крвни клетки или пак, тие не функционираат правилно. Ова најчесто се јавува поради недостиг на витамини и минерали неопходни за правилно функционирање на овие клетки. Неправилното функционирање на коскената срцевина и матичните клетки може да го спречи организмот од производство на доволен број еритроцити. Некои од матичните клетки се развиваат во црвени крвни клетки. Доколку има премалку матични клетки или пак, истите се дефектни или заменети со метастатски канцерни клетки, тогаш може да се појави анемија и тоа најчесто апластична анемија и таласемија;
- Поради уништување на црвените крвни клетки – или хемолитична анемија најчесто се јавува кај новороденчињата или подоцна, а понекогаш без позната причина. Еритроцитите се премногу кревки и не можат да го издржат рутинскиот стрес на циркулаторниот систем па, затоа пукаат прерано.
Како се дијагностицира?
Покрај горенаведените симптоми за нејзино препознавање, анемијата се дијагностицира со редовни систематски анализи на крвта два пати или барем еднаш во годината. Крвните слики се најдобра алатка за превенција на ова заболување. Кога овие редовни контролни испитувања ќе покажат макар и најмало намалување на еритроцитите, тоа е знак дека треба да превземете нешто, т.е. нешто да промените, најчесто во исхраната.
За превенција на анемијата постојат неколку методи, поради тоа што постојат и неколку подвидови на анемија.
Анемијата предизвикана поради недостиг на железо и анемијата предизвикана поради недостиг на витаминот Ц се најчестите видови на анемија. Затоа, генерално најдобар начин за превенција на слабокрвноста е да се консумира храна богата со железо и витамин Ц, за да му овозможите на организмот соодветна подлога за производство на црвените крвни клетки.
Железото претставува минерал кој е неопходен за создавање на хемоглобинот. Диетата со низок процент на железо е најчеста причина за овој вид на анемија. Сепак, одредени болести или пак, користењето на некој лек можат да предизвикаат намалена способност на телото за апсорпција на железото. Готвењето во железни тенџериња и тавчиња допринесува во храната да се испушта одредена доза на железо без да се наруши вкусот на јадењата. Треба да се консумира повеќе: црвено месо, џигери, свежи салати, спанаќ, коприва, нане, цвекло и сл.
Прочитајте кој намирници од секојдневното мени можат да ви го подобрат нивото на железо во крвта.
Витаминот Ц му помага на телото да го апсорбира железото по ефикасно. Подобро е да консумирате повеќе храна богата со овој витамин, отколку суплементи: цитруси, пиперки, брокули, јагоди, папаја, ананас, киви, манго и сл.
Недостигот и на други витамини може да доведе до анемија. Ниските нивоа на витамин Б12 и фолат. За надополнување на витаминот Б12 јадете повеќе риба, како лосос, пастрмка и туна, потоа школки, јајца, млечни производи, како сирење и јогурт и житарки збогатени со Б12. За да надоместите фолат јадете повеќе: мешунки, како грав, грашок, лиснат зеленчук како спанаќ, синап, потоа банани, кикиритки, авокадо, говедски џигери, брокули, проќељ, карфиол.
Како се лекува?
Кога не сме успеале соодветно да ја превенираме, слабокрвноста треба да се лекува бидејќи може да доведе до фатални последици по здравјето па, дури и смрт. Најдобро е да се консултирате со вашиот матичен лекар пред да почнете да купувате препарати со железо и суплементи на своја рака. Според анализата на крвта вашиот доктор најдобро ќе ви препорача што треба да користете и колку време и ќе ве советува што да промените или што да додадете во вашата исхрана и за кој тип и стадиум на анемија станува збор.
Доколку станува збор за анемија предизвикана поради недостаток на железо, лекарот најверојатно ќе ви препише суплементи и/или лекови за период од еден месец. Доколку тоа не ја подобри состојбата, подетални испитувања ќе бидат нужни пред да се препише понатамошна терапија. Во најтешки случаи потребна е понекогаш дури и трансфузија на крв или пак, трансплантација на коскена срцевина или на матични клетки.
Грижете се за здравјето на својата крв и бидете хумани.
Како 20 кратен крводарител, ги поттикнувам сите да се грижат за своето здравје и за здравјето на својата крв па и макар еднаш во животот да даруваат крв или крвна плазма за да спасат нечиј живот.
