Под помот исхрана се подразбираат органски процеси со кои организмот ја прима и ја искористува храната и течностите, за негово нормално функционирање, растење и развој.
Развојот на науката за храна и исхрана постојано претрпува значајни концепциски измени. Започнувајќи од концептот за соодветна исхрана преку оптимална исхрана, таа се насочи кон производството на нови прехранбени производи за т.н. функционална храна. Според концептот за функционална храна, прехранбените производи треба да покажуваат позитивни ефекти на една или две основни функции на организмот, да помагаат во унапредувањето на интелектуалната и физичката способност, да го намалуваат ризикот од болести и да го унапредуваат здравјето на луѓето. Меѓутоа, и на функционалната храна не треба да се гледа како на фактор кој магично ќе ги реши здравствените проблеми, туку како додаток за балансирање помеѓу исхраната и животните активности.
Во 50-тите години на минатиот век, започна да се популаризира брзата храна – Fast food. Во оваа група прехранбени производи спаѓаат јадења кои се подготвуваат многу брзо, со прегреани или преварени додатоци. Брзата храна се поврзува со лоши навики за исхрана, и нејзе и се припишуваат низа лоши особини кои го нарушуваат здравјето на човекот. Последниве години речиси во сите високо развиени земји, за брзата исхрана се одомаќини изразот – Junk food што значи евтино, бајато или нездраво јадење, односно исхрана со полуготови или готови јадења. Оваа храна содржи голем број калории, но мала или никаква хранлива вредност и предизвикува проблеми со телесната тежина и здравјето. На оваа теорија има и противници, па затоа, додека не се усогласат ставовите на научниците, би било корисно за нашето здравје барем да ја намалиме употребата на полуготовите и готовите јадења.
Согледувајќи го негативното влијание на брзата храна врз здравјето на човекот во 1986 година, се промовира Slow food движење, како алтернатива, кое настојува да ја зачува традиционалната и рагионална кујна. Кај овој начин на исхрана, освен спориот начин на готвење, се употребуваат семиња и суровини од животинско потекло својствени за локалниот екосистем, а произведени на традиционален начин. Синоним на овој вид исхрана е поимот здрава исхрана кој вклучува одредени принципи на балансирана исхрана, која ни дава чувство на задоволство, поголема енергија, здравје и стабилно расположение.
Според начинот на производство на прехранбени производи во земјоделството се разликуваат: конвенционално и органско производство. Денес на органското производство му се посветува големо внимание во целоит свет, како од научен, така и од практичен аспект. На пазарот, ваквите намирници се нарекуваат уште и Био или Еко производи.
Здравата исхрана е првиот одбранбен механизам од негативните ефекти на современиот начин на живеење, исполнет со стресови, загадување, радијација, отровни хемиски материи и заразни болести.
Од почетокот на овој век се промовира нов концеп на исхрана т.н. инстинкт исхрана. Овој концепт базира на задоволување на гладот, но не како чувство на физички глад, туку врз основа на појава на глад предизвикан од сетилата. Овој концепт е во спротивност со филозофијата на здрава исхрана, бидејќи на овој начин се користи повеќе храна отколку што му е потребно на организмот.
Вегетаријанството како правец во исхраната, при што се исклучува консумирање месо, риби и морски плодови, го следи човекот во текот на целиот негов развој. Филозофските погледи на оваа исхрана се различни: верски, права на животните, здравствени, политички, естетски или економски. Во некои варијанти на вегетаријанската исхрана се дозволува јадење на јајца и млечни приозводи. Веган е строга вегетаријанска исхрана, која ги исклучува сите видови месо, млеко и нивни производи, јајца, мед и пчелин восок.
Овде морам да ги нагласам и идеите и препораките на современите нутриционисти за различни методи на исхрана кои можат да го подобрат нашето здравје. Да набројам некои од овие начини на исхрана: безглутенска храна, исхрана со органски производи, суперхрана, палео диета и исхрана со цедени растителни сокови.
Можеби како никогаш до сега, денес многу се зборува, се пишува и се снимаат емисии за храната и исхраната, често пати со помалку или повеќе стручна подлога. Долг период во светот, исхраната се раководеше според пирамидата на здрава исхрана, чија основа лежи врз дневната физичка активност и контролата на телесната тежина. Денес најчесто се зборува за исхрана преку порција во боја. Чинијата е поделена на четири дела, од кои двата поголеми се за зеленчук и јаглеродни хидрати и двата помали за овошје и белковини.
Независно од концепцијата на исхраната, храната треба да е избалансирана, разновидна и доволна, што ќе обезбеди чувство на ситост и задоволство после оброкот. Менувањето на нашите навики во начинот на исхраната претставува менување и на нашето расположение, се разбира, во позитивна насока, а тоа влијае и врз зголемување на отпорноста на стрес и стресни ситуации.
